ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 9، آذر 1399 ، شماره پی در پی 55

بررسی تحلیلی ساختار و محتوای داستان‌نویسی در غرب ایران معاصر

صفحه (25 - 42)
روناک صمدی ، خلیل بیگ‌زاده (نویسنده مسئول)، رقیه صدرایی
تاریخ دریافت مقاله : تیر 1398
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : شهریور 1398

چکیده

خاستگاه داستان ‌نویسی نوین اروپا است که با فاصله زمانیِ چشمگیری به شرق راه یافت. اگرچه پیشینه ای از روایات کهن شفاهی و بعضاً مکتوب از افسانه ها و حکایتها در همه کشورهای شرقی وجود داشته است، امّا تفاوت اساسی میان این گونه های روایی با داستان کوتاه و رمان وجود دارد. ترجمه آثار داستان‌نویسان غربی، زمینه آشنایی با ژانر ادبی داستان را برای مناطق شرقی و به تبع آن نویسندگان ایران و مناطق مختلف آن به ویژه غرب ایران فراهم کرد که نگاهی به ساختار و محتوای داستانهای نویسندگان غرب ایران، گویای این تأثیرپذیری است. پژوهش حاضر، ضمن بررسی آثار شاخص داستانی این مناطق چگونگی آغاز داستان‌نویسی و سیر ساختاری و محتوایی داستان‌نویسی را در غرب ایران تحلیل کرده است. بررسیها بیانگر آن است که داستانهای نویسندگان این مناطق با زبان روایی ساده و رئالیستی(رئالیسم اجتماعی)، زندگی مردمانی را روایت میکنند که گرفتار فقر، جهل، روزمرگی و تنگناهای معیشتی هستند. از نظر عناصر داستانی نیز موضوع داستانها، رنگ اقلیمی، شیوه روایتگری و نوع شخصیّت‌پردازی برجسته ترین شاخصهای ساختاری داستانهای نویسندگان غرب ایران است. موضوع داستانهای آنان عمدتاً به مسائل و واقعیّات موجود در در منطقۀ غرب ایران در دورۀ پهلوی همچون، فقر، بیکاری، ظلم و ستم خوانین محلی و خشونت علیه زنان اشاره دارد که بیشتر آنها به شیوه روایتگری و نقالی، در قالب شخصیّتهای فرودست جامعه با رنگ و بوی اقلیمی بیان شده است.

کلمات کلیدی
تحلیل ساختاری , تحلیل محتوایی , داستان , عناصر داستان , داستان‌نویسان غرب ایران

• - برفابه‌های بهاری، لاری کرمانشاهی، علی، تهران: شباهنگ، (1370).
• - بن‌بست، یاقوتی، منصور، تهران: افراز، (1386).
• - چهار کتاب از این ولایت، آبشوران، فصل نان، همراه آهنگ‌های بابام، درویشیان، علی‌اشرف، چاپ اول، تویسرکان: نشر تاخ، (1377).
• - دهقانان، یاقوتی، منصور، تهران: نشر شباهنگ، (1358).
• -واقعگرایی در ادبیات داستانی معاصر ایران، شکری، فدوی، تهران: نگاه، (1386).
• -زمستان بی‌بهار، یونسی، ابراهیم، چاپ دوم، تهران: انتشارات نگاه، (1383).
• -شوهر آهو خانم، افغانی، علی‌محمد، تهران: نگاه، (1386).
• - فرهنگ اصطلاحات ادبی، داد، سیما چاپ دوّم، تهران: انتشارات مروارید، (1383).
• -کج کلاه و کولی، یونسی، ابراهیم، چاپ سوم، تهران: انتشارات نگاه، (1379).
• - کرد در دائره المعارف اسلام، جمعی از مستشرقین برجسته ترجمه اسمعیل فتاح قاضی، ارومیه: انتشارات صلاح الدین ایوبی، (1376).
• - کودکی من، یاقوتی، منصور تهران: نشر آوا، (1354).
• - مکتبهای داستان‌نویسی در ایران، شیری، قهرمان، چاپ اول، تهران: نشر چشمه، (1387).
• -نقد بلاغی و سبکی رباعیات حافظ، مجد، امید و غلامی، حمیده، پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، سال 4، شمارۀ 2، صص17-36، (1394).