ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 2، اردیبهشت 99 ، شماره پی در پی 48

مقاله غیرسبک‌شناسی گونه شناسی اشعار کلهری

صفحه (233 - 254)
سعید سروش زاده، فاطمه توکلی رستمی(نویسنده مسئول)، حسین یزدانی
تاریخ دریافت مقاله : تابستان 1398
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : تابستان 1398

چکیده

شعر و شاعری در میان قوم کلهر از اهمیتی ویژه برخوردار است. این ویژگی به دلیل قرار گرفتن در بستر طبیعت، کوه، دشت، جنگل، رودخانه و استفاده از این مواهب الهی است. از آنجا که پژوهنده خود از گویشوران این قوم است و با درونمایه و مضامین این اشعار آشناست، بر آن است تا نشان دهد که چگونه سروده های قومی در بر قراری ارتباطات اجتماعی، تداوم فرهنگ و پاسداری از میراث فرهنگی و انتقال آن به نسلهای بعد، نقشی بسزا دارد. از این رو به کارکردهای اشعار کلهری در زندگی مردم و نقش آن در کار و فعالیتهای روزانه پرداخته شده است. هدف اصلی در این پژوهش طبقه بندی گونه های شعر کلهری است که با توجه به مضامین و کارکرد های اجتماعی به هفت طبقه تقسیم شده است. اشعار نیایش. اشعار خواب و نوازش. اشعار کار. اشعار سوگ. اشعار سرگرمی. اشعار سرور. اشعار تغزلی. در این پژوهش شیوۀ کار به سبک کتابخانه ای و در پاره ای موارد تحقیقات میدانی است و به روش تحلیلی ـ توصیفی اشعار کلهری طبقه بندی و تحلیل شده اند. نتایج مطالعات انجام شده نشان میدهد که ضرب المثلها و واگویه ها در گونه اشعار کلهری قرار نمیگیرند. مضامین هوره در گذر زمان تحول یافته است. باور های دینی و آیینی مخصوصاً در اشعار کار جایگاهی ویژه دارد.

کلمات کلیدی
ادبیات عامه , شعر کلهری , ادبیات شفاهی , کرد , قوم کلهر

• آیینها در شاهنامه، آبادی باویل، محمد. چاپ اول. تبریز . دانشگاه تبریز. 1350.
• مقدمه ای برشناخت ایلها، چادرنشینان و طوایف عشایری. افشار سیستانی، ایرج. چاپ اول. تهران. انتشارات زرین . 1372.
• هوره یادگار اجداد کرد. باوان¬پوری، مسعود. دو ماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه. سال5 .ش13. 1396.
• فرهنگ عامه کرد. پرنیان، موسی. فرهنگ عامه کرد. کرمانشاه انتشارات چشمه هنر و دانش. 1380.
• مردمشناسی قوم کرد. جعفر¬بیگی، خسرو. کرمانشاه .انتشارات زانیار. 1382.
• زبان و ادبیات عامه ایران. ذولفقاری، حسن. تهران. انتشارات سمت. چاپ دوم. 1396.
• گونه¬شناسی بومی¬سروده های ایران. ذوالفقاری، حسن. فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه. ش 7 و 8 .1388.
• آیین سوگواری و مرثیه¬ها در ایل کلهر ایران. سروشزاده، سعید. "orientalia" . ش. 10. ص79-86 ، ایروان،2010 .
• جایگاه گویش کرمانشاهی در سیستم گویشهای ایرانی. سروشزاده ، سعید. ایروان. "orientalia ". ش. 13. ص115¬¬¬¬¬-112 . 2011 .
• سیستم صامتی گویش کردی کرمانشاهی. سروشزاده ، سعید. ایروان . "orientalia" ش. 14، ص47-42 . 2013 .
• اسم در گویش کردی کرمانشاهی. سروشزاده ، سعید . ایروان "ایران¬نامه". ش41. ص. 60-59 . 2013.
• پژوهشی در بازیهای زبانی ادبیات عامه کردی ایلام . سهراب¬نژاد، علی¬حسن . پژوهشی در بازیهای زبانی ادبیات عامه کردی ایلام. فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه . سال 4. ش8. 1395
• شاهنامه. فردوسی، ابوالقاسم. ژول¬مول. تهران. انتشارات انقلاب اسلامی. چاپ سوم. 1369
• زیبا شناسی ضرب المثل¬های کردی ایلامی از دیدگاه علم بیان عزیزی¬فر، امیر¬عباس. فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه. ش2. 1392
• فرهنگ عمید. عمید، حسن. تهران . انتشارات جاویدان . 1350.
• کلهرنامه. محمدی، ناهید. تهران. انتشارات دستان. چاپ اول. 1391.
• فرهنگ فارسی معین . معین، محمد. تهران. انتشارات امیرکبیر. چاپ هشتم. 1371.