فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 4، زمستان 98 ، شماره پی در پی 46

معرفی جلد دوم نسخۀ خطّی تاریخ وصّاف و سبکشناسی آن

صفحه (263 - 280)
سیده سمیرا سید خشک بیجاری ، زهرا ریاحی زمین (نویسنده مسئول)، علی اکبر نحوی
تاریخ دریافت مقاله : تیر 1397
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : شهریور 1397

چکیده

مقالۀ حاضر ویژگیهای سبکی تصحیحِ جلد دوم از مجموعۀ پنج جلدی کتاب «تجزیه الامصار و تزجیه الاعصار» مشهور به تاریخ وصّاف است. این کتاب یکی از کتب تاریخی قرن هفتم و هشتم هجری قمری است که در آن از روش تاریخ نگاری تحلیلی استفاده شده است، نثر این کتاب یکی از نمونه های نثر مصنوع و فنّی دورۀ ایلخانان است و از قدیمترین منابع این دوره محسوب میشود. این کتاب نوشتۀ شهاب الدین وصّاف الحضره است. نثر آن متکلف، مسجع و سرشار از عبارتپردازی و ذکر مترادفات و افراط در آوردن اخبار و اشعار عربی و آیات قرآنی است. این کتاب دنبالۀ تاریخ جهانگشای جوینی است. تاریخ وصاف مشتمل است بر یک مقدمه و پنج جلد در شرح رویدادهای حکومت ایلخانان، از مرگ مکنو قاآن تا اواسط سلطنت ابوسعید بهادر(736-716) یعنی سال 723هـ .ق است.

کلمات کلیدی
تاریخ وصّاف , تاریخ‌نگاری , ویژگیهای سبکی تاریخ وصّاف

• الف)کتابنامه
• احیاء علوم‌الدین، غزالی، محمدبن‌محمد(۱۳۸۵)، برگزیده، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
• انواع نثر فارسی، رستگارفسایی، منصور(1395)، چاپ ششم، تهران: سمت.
• تاریخ ادبیات در ایران، صفا، ذبیح الله(1370)، پنج جلدی، تهران: فردوس.
• تاریخ جهانگشای جوینی، جوینی، محمّد(1375)، تصحیح علّامه محمّد قزوینی، تهران: دنیای کتاب.
• تاریخ‌نگاری در اسلام، سجادی، محمدصادق و هادی عالم‌زاده(1380)، تهران: سمت.
• تاریخ در ترازو، زرین‌کوب، عبدالحسین(1383)، تهران: امیرکبیر.
• تاریخ گزیده، مستوفی، حمدالله(1372)، چاپ دوم، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
• تاریخ‌نگاری در ایران، آژند، ‌یعقوب(1380)، تهران: گسترده.
• تاریخ و تمدن ملل اسلامی، سجادی، سیدصادق و هادی عالم‌زاده(1395)، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات سمت.
• تاریخ وصاف‌الحضره، نژاد، علیرضا(1390)، تهران: دانشگاه تهران.
• تاریخ وصّاف، وصاف‌الحضره، عبدالله بن فضل الله(1269)، به اهتمام حاجی‌محمدمهدی اصفهانی، چاپ سنگی بمبئی، تهران: کتابخانۀ ابن سینا و جعفری تبریزی.
• تحریر تاریخ وصّاف، آیتی، عبدالمحمد(1346)، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
• جامع‌التواریخ، فضل‌الله همدانی، خواجه رشیدالدین(1373)، تصحیح محمد روشن و مصطفی موسوی، چاپ اول، تهران: البرز.
• راهنمای تصحیح متون، جهانبخش، جویا(1384)، چاپ دوم ، تهران: میراث مکتوب.
• سبکشناسی، بهار، ملک‌الشعرا(1373)، سه جلدی، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
• سبکشناسی نثر، شمیسا، سیروس(1377)، چاپ دوم، تهران: میترا.
• ظفرنامه، علی‌یزدی، شرف‌الدّین(1972)، تهیه و تنظیم عصام‌الدّین اورونبایوف، جمهوری شوروی سوسیالیستی ازبکستان- تاشکند: ادارۀ انتشارت فن.
• لغت‌نامه، دهخدا، علی‌اکبر(1328)، تهران: دانشگاه تهران.
• مجمع‌الفصحا، هدایت، رضاقلی بن محمد هادی(1336)، تهران: چاپ مظاهر مصفا.
• مختصری در تاریخ تحوّل نظم و نثر فارسی، صفا، ذبیح‌الله(1368)، تهران: ققنوس.
• موضوعات نثر فارسی(381)، رستگارفسایی، منصور، چاپ اول، 1380، قم: چاپ مهر.
• نقد و تصحیح متون، مایل‌هروی، نجیب(1369)، مراحل نسخه شناسی و شیوه ‌های تصحیح نسخه های خطّی فارسی، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
• وصاف‌الحضره، تحریر تاریخ وصاف، آیتی، عبدالمحمد(1383)، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
• ب) نسخ خطی
• تاریخ وصاف، تهران، کتابخانۀ دانشگاه تهران، شمارۀ نسخه ۲۰۵-۲۵ تاریخ کتابت سوم ربیع‌الثانی ۷۴۹ هجری قمری، خط نستعلیق شکسته.
• تاریخ وصاف، تهران، کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، شمارۀ نسخه ۲-۱-۲۸۲۰ تاریخ کتابت ۲۳ صفر ۸۷۱ هجری قمری، خط نستعلیق.
• تاریخ وصاف، تهران، کتابخانۀ سپهسالار، شمارۀ نسخه ۷۳۲۹ تمام پنج جلد، تاریخ کتابت ۱۱۰۱ هجری قمری، خط نستعلیق.
• تاریخ وصاف، تهران، کتابخانۀ سپهسالار، شمارۀ نسخه ۷۳۲۹ تمام پنج جلد در آغاز فهرست دارد، تاریخ کتاب ۱۲۳۱ هجری قمری، خط نستعلیق.
• تاریخ وصاف، تهران، کتابخانۀ ملّی، شمارۀ نسخه ۱۰۵۱، تمام پنج جلد، تاریخ کتابت ۱۲۶۱ هجری قمری، خط نستعلیق.