فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 4، زمستان 98 ، شماره پی در پی 46

سبک فکری فتوت نامه ها و قلندریه ها بررسی موردی : چگونگی و تعداد و چرایی استفاده از شخصیتهای دینی و ملی و تاریخی در متون قلندریه و فتوتنامه ها

صفحه (245 - 262)
مریم اسفندیاری، شهره انصاری(نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : زمستان 97
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : زمستان 97

چکیده

بخشی از ادبیات مکتوب ما را متون قلندریه و فتوت نامه ها تشکیل میدهند. پراکندگی این متون از قرن سوم تا امروز را در بر میگیرد. مولفه های مختلفی در سطح فکری نویسندگان این کتابها دخیلند که از جمله ء آنها استفاده از شخصیتهای دینی و ملی و تاریخی بوده است. بدیهی است این استفاده ها در زمینه های مختلف و به نیتهای متفاوت صورت گرفته است. ما در این مقاله با بررسی چهار متن با نامهای "فتوت نامه سلطانی"، "آیین قلندری"، "فتوت نامه ها و رسائل خاکساریه"، "فتوت و اصناف" و تقسیم بندی دقیق نامهای مورد استفاده در آنها سعی داریم تا میزان، چگونگی و دلایل استفاده از آنها را بیان کنیم. این تقسیم بندی شامل موارد زیر میباشد.

الف) شخصیتهای دینی و مذهبی مانند پیامبران(ع)، یاران پیامبر و ائمه
ب) شخصیتهای جاهلی
ج) شخصیتهای ملی و ایرانی مانند جمشید و شاپور و شخصیتهای تاریخی مانند اسکندر

کلمات کلیدی
فتوت , جوانمردی , قلندر , تصوف

• آیین قلندری، میرعابدینی، ابوطالب و افشاری، مهران، افراروان، 1374
• الاعلام،الزّرکلی،خیرالدین، بیروت:دارالعلم للملایین،1980
• تاریخ تصوف در اسلام، غنی، قاسم، ج 2و3، زوار، 1389
• جستجو در تصوف ایران، زرین کوب، عبدالحسین، امیرکبیر، 1363
• خاکسار و اهل حق، مدرسی چهاردهی، نورالدین، چاپخانه خوشه، 1385
• سرچشمه¬های تصوف در ایران، نفیسی، سعید، کتاب پارسه ،1388
• فتوت نامه سلطانی، کاشفی سبزواری: مولانا حسن واعظ، بنیاد فرهنگ ایران، 1350
• فتوت نامه¬ها و رسائل خاکساریه، افشاری، مهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،1382
• فتوت و اصناف، افشاری، مهران و مدائنی، مهدی، چشمه، 1381
• فرهنگ اصطلاحات اشعار حافظ، رجایی بخارایی، احمد علی، زوار، 1340
• فرهنگ فارسی، معین، محمد و همکاران، امیرکبیر، 1363
• قلندریه در تاریخ، شفیعی کدکنی، محمدرضا، سخن، 1386
• کتاب الفتوه، ابن معمار حنبلی بغدادی، محمد، با مقدمه استاد مصطفی جواد، بغداد: مکتبه المثنی، سال 1998
• کتاب مقدس عهد عتیق و عهد جدید، ترجمه فاضل خان همدانی، ویلیام گلن، هنری مرتن، اساطیر، 1379
• کشف المحجوب، هجویری، ابوالحسن علی، تصحیح ژوکوفسکی، با مقدمه قاسم انصاری، طهوری، چاپ اول، 1358