فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 2، تابستان 98 ، شماره پی در پی 44

توصیف و تبیین نوآوریهای زبانی در شعر کلاسیک امروز و بررسی سهم آنها در ادبی شدن کلام

صفحه (1 - 19)
محمد صالح ذاکری، فردوس آقاگلزاده(نویسنده مسئول)، حیات عامری
تاریخ دریافت مقاله : تابستان 97
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : تابستان 97

چکیده
در این مقاله، آثار شاعران کلاسیک امروز، از نظر «نوآوریهای زبانی» بررسی میشود. چارچوب نظری این پژوهش، نظریه آشنائی زدائیِ «صورتگرایان روس» با استفاده از الگوی هنجارگریزی زبانیِ «میک شورت» (1996) است. هدف این مقاله، این است که مشخص کند چه گونه هائی از نوآوری زبانی در شعر کلاسیک امروز رواج دارد و کدامیک از این گونه ها، ارزش ادبی دارند و سهم آنها در ادبی شدن کلام چقدر است. نمونه های تحلیل شده نشان میدهد، 45 گونه نوآوری زبانی در هفت سطح، در شعر کلاسیک امروز رایج است از جمله، گونه هائی از نوآوری شناسائی گردید که پیش از این، در هیچ پژوهشی به آنها اشاره نشده است. همچنین ارزش بلاغی آنها را باید به صورت «پیوستاری» مشخص کرد که بر اساس آن، هنجارگریزی نوشتاری، کمترین سهم و هنجارگریزی گفتمانی، بیشترین سهم را در ادبی شدن کلام برعهده دارد.

کلمات کلیدی
سبک شناسی , نوآوری زبانی , هنجارگریزی , ارزش بلاغی , شعر کلاسیک

• ادوار شعر فارسی (از مشروطیت تا سقوط سلطنت)، محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: انتشارات توس، 1359.
• از زبان‌شناسی به ادبیات (جلد اوّل: نظم)، کورش صفوی، تهران: نشر چشمه، 1373.
• از زبان‌شناسی به ادبیات (جلد دوّم: شعر)، کورش صفوی، تهران: انتشارات سوره مهر، 1380.
• اصول دستور زبان، ارسلان گلفام، چاپ سوّم، تهران: انتشارات سمت، 1389.
• بررسی زبانشناختی ویژگیهای سبکی اشعار نیمایوشیج با توجه به بسامد آماری گونه‌های هنجارگریزی، آرزو رضائی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، 1376.
• بررسی سبک‌شناختی اشعار فروغ فرخزاد در چهارچوب بسامد آماری هنجارگریزی، زهرا محمدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، 1376.
• زبانشناسی و نقد ادبی، نوشته راجر فاولر و دیگران، ترجمه مریم خوزان و حسین پاینده، ویراست دوم، چاپ چهارم، تهران: نشر نی، 1390.
• ساختار زبان شعر امروز (پژوهشی در واژگان و ساخت زبان شعر معاصر)، مصطفی علی‌پور، چاپ سوم، تهران: انتشارات فردوس، 1387.
• ساختار نحوی زبان شعر امروز، لیلا کردبچّه، تهران: انتشارات فصل پنجم، 1394.
• سبک‌شناسی شعر سپهری: رویکردی زبان‌شناختی، فرزان سجودی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، 1376.
• سبک‌شناسی (نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها)، محمود فتوحی، تهران: انتشارات سخن، 1391.
• فرهنگ توصیفی مطالعات ادبی، کورش صفوی، تهران: انتشارات علمی، 1395.
• کلیات سبک‌شناسی، سیروس شمیسا، تهران: انتشارات فردوس، 1372.
• گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، کاووس حسن‌لی، چاپ سوّم، تهران: نشر ثالث، 1391.
• مبانی صرف، ویدا شقاقی، چاپ سوّم، تهران: انتشارات سمت، 1389.
• معانی، سیروس شمیسا، (ویرایش دوم)، چاپ دوم، تهران: نشر میتر، 1389.
• موسیقی شعر، محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات آگاه، 1373.
• نحو دیگر غزل (بررسی تاریخچه و آخرین تحولات ساختاری و محتوائی غزل معاصر ایران)، مهدی زارعی، تهران: انتشارات نصیرا، 1394.
• نگاهی تازه به بدیع، سیروس شمیسا، ویراست سوّم، تهران: نشر میترا، 1390.
• A Linguistic Guide to English Poetry, by: G. Leech, London: Longman1969.
• Exploring the Language of Poems, Plays and Prose, by: M. Short, London: Longman, 1996.
• From Linguistics to Literature, by: M. Ekhtiar, Second Edition, Tehran: Tehran University Publications, 1971.
• Internal and External Deviation in Poetry, by: S. Levin, Word 21, 1965, pp 225–237.
• Semantics, by: J. Saeed, Third Edition, Wiley-Blackwell, 2009.
• Stylistics: A Resource Book for Students, by: P. Simpson, London: Routledge, 2004.