فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 1، بهار 98 ، شماره پی در پی 43

بررسی و مقایسۀ سبکی سه نثر فنی در تاریخ آل سلجوق (راحۀ الصدور و آیه السرور، اوامر العلائیه فی امور العلائیه، مسامره الاخبار و مسایره الاخیار)

صفحه (259 - 278)
زرین تاج واردی (نویسنده مسئول)، مارال شهبازی
تاریخ دریافت مقاله : زمستان 96
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : بهار 97

چکیده
قرن ششم و هفتم در تاریخ تطور نثر فارسی از نظر الفاظ، صنایع، تکلفات و مختصات فنی مهمترین ادوار به شمار می‌آید. نهضتی که در اواخر قرن ششم و آغاز قرن هفتم در نگارش متون تاریخی به نثر مصنوع منشیانه شکل گرفت، حامیان و طرفدارانی یافت. سر سلسلۀ این دسته از مؤلفان کتب تاریخی، عطاملک جوینی است. اما پیروان عطاملک که آثار خود را به عنوان ذیلی بر جهانگشا نوشتند، به حقیقت کار استاد به شایستگی پی نبردند و نتوانستند همانند وی اثری زیبا بیافرینند که هم از نظر روایتهای تاریخی و هم از نظر ادبی آثاری در خور توجه و اهمیت باشند. هدف از این جستار بررسی ویژگی سبکی سه اثر تاریخی، یعنی راحه الصدور راوندی، اوامر العلائیه ابن بی بی و مسامره الاخبار محمود آقسرایی است که هر سه جز منابع مفید تاریخ سلجوقیان میباشد.در این نوشتار بر آنیم به این پرسش پاسخ دهیم که رویکرد نثر فنی در این کتب چگونه است و چه تفاوتها و شباهتهای سبکی در میان این سه اثر فنی دوره سلجوقی دیده میشود؟

کلمات کلیدی
ویژگیهای سبکی , راحۀ الصدور , اوامر العلائیه فی امور العلائی , مسامرۀ الاخبار و مسایرۀ الاخیا

• اوامر العلاییه فی امور العلاییه ابن بی بی،حسین بن محمد(1957)ج اول،آنکارا(بی نا)
• ایران و آذربایجان در بستر تاریخ و زبان،جوادی ، عباس (1395)چاپ اول ، اچ انداس مدیا ، لندن .
• اخبار سلاجقه روم ،مشکور، محمد جواد (1350) تهران: کتاب فردسی تهران
• پارسی نویسان آسیای صغیر،یازیجی، تحسین (1371)تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی بین المللی
• تاریخ جهانگشای جوینی،جوینی، عطاملک (1384)شرح جعفر شعار، تهران: قطره
• تاریخ تطور نثر فارسی،خطیبی،حسین(1366) تهران:زوار(1344)
• تاریخ ادبیات در ایران،صفا، ذبیح الله (1371)تهران: فردوسی.
• درآمدی بر سبک شناسی در ادبیات،عبادیان، محمود (1372)تهران: آوای نور
• دائره المعارف فارسی، مصاحب، غلام حسین (1345)تهران: انتشارات فرانکلین#دائره المعارف بزرگ فارسی،موسوی، کاظم (1369)تهران: مرکز دائره المعارف
• راحه الصدور و آیه الصدور راوندی، محمد بن علی (1386) تصحیح محمد اقبال، تهران: اساطیر
• سبک شناسی نثر ،شمیسا، سیروس (1380)تهران: میترا.
• سبک شناسی،بهار،محمد تقی(1380)تهران:امیرکبیر
• فن نثر در ادب فارسی،خطیبی،حسین(1344)تهران،زوار
• کلیات سبک شناسی ـــــــــــ (1388)تهران: میترا.
• مسامرهالاخبار و مسایره الاخیار،آقسرایی،محمود(1362)تصحیح عثمان توران،تهران
• نثر فنّی دلایل و زمینه های شکل گیری،شیری ، قهرمان(1389) مطالعات زبان بلاغی.
• نفوذ فرهنگ و ادبیات فارسی در قلمرو عثمانی،ریاحی،محمدامین(1369)تهران،امیرکبیر.
• نگاهی تازه به بدیع،شمیسا،سیروس(1386)تهران:میترا.
• هنر سلجوقی و شاهنامه،شریف زاده،عبدالمجید(1392)فصلنامه علم وفرهنگ،شماره1