فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 6، شماره 1، بهار 92 ، شماره پی در پی 19

منظور شناسی جمله های پرسشی در غزلیّات سعدی

صفحه (0 - 0)
علی‌اکبر باقری‌خلیلی،مریم محمودی ‌نوسر
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
معنا برآمده از ساختار، همنشینی و روابط نحوی عناصر جمله ها بوده و بویژه شگردهای نحوی، مؤثرترین شیوه های معنا آفرینی و گسترش آن قلمداد میگردند و بر این اساس، جمله های متفاوتی مثل عاطفی، خبری، پرسشی و امری برای انتقال مقاصد مختلف بکار میروند و از لحاظ منظور شناسی قابل بررسیند. در حوزه منظور شناسی هدف عمده، مطالعه معنای پنهان است، معنایی که مخاطب با کشف روابط بافت و موقعیت کلام بدان دست مییابد.از این رو، جمله در بافتهای مختلف میتواند نقشهای متفاوتی داشته باشد که آن را نقش معنایی منظوری میگویند و در این نقطه دستور و ساختار، بلاغت و معنا، به هم میپیوندند و منظور شناسی جمله های مختلف، مثلاً جمله های پرسشی مطرح میگردد.غزلیّات سعدی شیرازی تجلیگاه درخشان پیوندِ زبان در ساخت و معناست و این مقصود با کاربرد جمله های متنوع برای اغراض مختلف ظهور مییابد. بنابر این، پرسش پژوهش حاضر این است که منظور از کاربرد جمله های پرسشی در غزلیّات سعدی چیست؟ او با کاربرد جمله های پرسشیِ ایجابی و بویژه غیر ایجابی، کلامش را سرشار از احساس و عاطفه کرده و با آراستن این جمله ها به شگردهای بلاغی، مقاصدی چون تأکید، عجز، سرزنش، تجاهل، تعجب، تشویق... را در زیباترین ساختارها به ظهور رسانده و با آمیزش عناصر ساختاری و معنایی و زبانی و بلاغی با یکدیگر، نفوذ و تأثیر کلام و ایجاد لذّت ادبی را عمیقاً شدّت بخشیده و این یکی از رموز زیبایی ساختار و معنای شعر سعدی و موجب تأثیر و ترویج غزلیّات اوست.

کلمات کلیدی
غزلیات سعدی , کارکرد معنایی- منظوری و جمله ه , بلاغت , علم معانی