فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 7، شماره 1، بهار 93 ، شماره پی در پی 23

تأثیرپذیری سبکی سحاب اصفهانی از سعدی

صفحه (183 - 198)

تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
سیّد محمّد سحاب اصفهانی، از شاعران با ذوق عصر قاجار و از ستایشگران فتحعلی شاه است. او قریحه سخنسرایی را از پدرش هاتف اصفهانی به ارث برده، که وی نیز از شاعران برجستۀ دورۀ بازگشت ادبی است؛ دوره ای که در آن برخی شاعران، از ابتذالی که در سبک هندی بوجود آمده بود رویگردان شدند و به منظور احیای زبان و شعر پارسی، که بزعم آنان و بسیاری از سخنوران به انحطاط و رکود گراییده بود؛ اشعار خویش را به سبک قدما و بویژه، شاعران شاخص سبک خراسانی و عراقی سرودند و در نتیجه شاعران زیادی به شیوۀ آنان روی آوردند. در این جرگه، سحاب نیز در سرودن غزلیّات خویش از شیوۀ شاعران قرن هفتم و هشتم هجری و به طور اخص سعدی شیرازی پیروی نموده و در این راه از غزل او بهره های فراوان برده است. سحاب به دلیل آشنایی با علوم بلاغی و تتبّع در آثار قدما توانسته است تا حدّ زیادی ذهن و زبان خودش را به شاعران غزلسرای قرن هفتم و هشتم نزدیک کرده و بخوبی از عهده نظیره گویی غزلیّات سعدی برآید. نظر به اینکه تاکنون در مورد تأثیرپذیری سحاب اصفهانی از سعدی شیرازی و غزل او پژوهشی انجام نشده، مقالۀ حاضر این فرضیه را که "سحاب در غزلیّاتش از نظر صورت و معنا تحت تأثیر سعدی شیرازی است"، در چهار محور ذیل مورد بررسی قرار داده است؛1. محور زبانی و ترکیبات یکسان و نزدیک به هم؛ 2. محور زیبایی شناسی ادبی و زیباییهای بدیعی و بیانی یکسان و نزدیک به هم؛3. محور موسیقی بیرونی و کناری یکسان و نزدیک به هم؛4. محور درونمایه و مضامین شعری مشابه؛

کلمات کلیدی
شعر فارسی , غزل , سبک عراقی , دورۀ بازگشت ادبی , سعدی , سحاب اصفهانی