- تعداد نمایش : 236
- تعداد دانلود : 107
- آدرس کوتاه شده مقاله: https://bahareadab.com/article_id/1700
- کد doi مقاله: Doi: 10.22034/bahareadab.2024 .17 .7542
ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 17،
شماره 8،
،
شماره پی در پی 102
معرفی نسخه خطی، زندگینامه و سبک شعر مسیحی
صفحه
(163
- 184)
مهین خطیبنیا (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله
: دی 1402
تاریخ پذیرش قطعی مقاله
: فروردین 1403
چکیده
زمینه و هدف: از شاعران توانمند دوره صفوی، همزمان با عصر سلطان محمد خدابنده، شاعری به نام مسیحی است که به استناد اشعارش، نخست مسیحی بوده و سپس به دین اسلام گرویده است.نسخه خطی اشعار او تاکنون، تصحیح و از منظر سبک شناسی مورد بررسی قرار نگرفته است؛ لذا هدف اصلی این پژوهش، معرفی نسخه خطی دیوان شعر، بررسی و تحلیل عناصر و مولفه های سبکی تشکیل اشعار اوست تا خوانندگان با زندگی، شخصیت و مشخصه های سبکی اشعار او درحوزه های زبانی، ادبی و فکری آشنا شوند.
روش ها: پژوهش پیش رو، مطالعه نظری و با شیوه کتابخانه ای و روش تحلیلی_توصیفی انجام شده است. جامعه مورد مطالعه، نسخه خطی دیوان اشعار مسیحی با بیش از 1130 بیت شعر، به شماره 3-4953 موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی است.
یافته ها: مسیحی تحت تاثیر عوامل سیاسی، اجتماعیِ عصرِ خود از اوزان آرام و عاشقانه هزج، اوزان شورانگیز و پرجذبه عرفانی رمل و اوزان نرم و سنگین در معنای گله و شکایت بیشترین استفاده را داشته، ردیف ها ساده، مفرد و بیشتر فعلی است. واژه های عربی برعکس واژه های کهن فارسی، بسامد بالایی دارد؛ در سطح ادبی، انواع تشبیه و استعاره، ایهام، تصدیر و تکرار مشخصه سبکی هستند؛ از نظر فکری نیز مضامین عاشقانه، تعلیمی و عرفانی مشهود و متمایز است.
نتیجه گیری: بررسی نسخه خطی دیوان مسیحی نشان داد، شاعر در سه حوزه زبانی، ادبی و فکری تحت تاثیر سبک عراقی و با اوزان متنوع، ردیف و قافیه، اشعار خود را موسیقایی و آهنگین کرده است. بسامد بالای واژه های مرتبط با دین مسیحیت از ویژگیهای لغوی و تصویرآفرینی در قالب صورخیال و سایر آرایه های ادبی چون تلمیح، ارسال المثل، ایهام و مضامین رندانه و موضوعات عاشقانه، عارفانه و تعلیمی، از ویژگیهای غالب اشعار مسیحی است.
کلمات کلیدی
مسیحی
, نسخه خطی
, شعر
, زندگی-نامه
, سبک شناسی
- آژند، یعقوب.(١٣٨٠ ). تاریخ ایران دوره صفوی. تهران: نشر جامی. صص32-44.
- ارژنگ، غلامرضا.(1374). دستور زبان امروز. تهران: نشر قطره، ص143.
- پورنامداریان، تقی.(1386). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ص73.
- داد، سیما.(1380). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: نشر مروارید، ص211.
- درایتی، مصطفی.(۱۳۸۹). فهرستوارۀ دستنوشته های ایران. جلد پنجم. تهران: نشر موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- سجودی، فرزان.(1387). نشانه شناسی کاربردی. ویراست دوم. تهران: نشر علم، ص15.
- شفقت، شفیع الله. مستعلی پارسا، غلامرضا.(1403). بررسی سبک شناسانه غزلهای ملک الشعرا قاری عبدالله. نشریه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی، شماره95، سال17،ص187.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا.(1398). موسیقی شعر. تهران: نشر آگه، صص51-112-116-128-392.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا.(1399). صور خیال. تهران: نشر آگاه، صص59-73.
- شمیسا، سیروس.(1370). بیان. تهران: نشر فردوس، ص142.
- شمیسا، سیروس.(1372).کلیات سبک شناسی. تهران: نشر فردوس، صص153-158.
- صابری، علی.(1391). صنعت تکرار و انواع کاربردهای آن در بدیع. فصلنامه پژوهش ادبی، شماره27، صص38-51.
- ضیمران، محمد.(1383). درآمدی بر نشانه شناسی هنر. تهران: نشر قصه، ص7.
- طاهباز، سیروس.(1368). درباره شعر و شاعری از مجموعه آثار نیما یوشیج. جلد1،تهران: نشر دفترهای زمانه، ص103.
- علوی مقدم، محمد؛ اشرف زاده، رضا.(1379). معانی و بیان. تهران: نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، صص133-117.
- فتوحی، محمود.(1391). سبک شناسی.تهران: نشر سخن، ص251.
- فرشیدورد، خسرو.(1382). درباره ادبیات و نقد ادبی. جلد2،تهران: نشر امیرکبیر، ص381.
- فروزنده، مسعود؛ بنی طالبی، امین.(1394). ارتباط کاربرد واژه با نگرش شاعردر ویس و رامین. نشریه ادب و زبان دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره38، سال18، ص291.
- معین، محمد. (1375). فرهنگ فارسی. تهران: نشر امیرکبیر.
- میرشکاری، جواد.(1396). فرهنگ واژه های مصوب فرهنگستان. تهران: نشر فرهنگستان ادب فارسی، ذیل سرواژه « واژه».
- میرصادقی، میمنت.(1385). واژه نامه هنر شاعری. تهران: نشر کتاب مهناز، صص107-302.
- ناتل خانلری، پرویز.(1373). وزن شعر فارسی. تهران: نشر توس. ص47.
- نسخه خطی دیوان اشعار مسیحی. دیوان موجود در مشهد رضوی.شماره3-4953. کتابت1027 ه.ق.
- نورگوا، نینا.(1394). فرهنگ سبک شناسی، ترجمه احمد رضایی جمکرانی و مسعود فرهمندفر، تهران: نشر مروارید، ص96.
- نیکوبخت، ناصر.(1394). بررسی نقش موسیقیایی قافیه در غزل محمدعلی بهمنی. فصلنامه علمی-تخصصی در دری. شماره16، صص49-60.
- وحیدیان کامکار، تقی.(1375). فرهنگ نام آوایی فارسی. مشهد: نشر دانشگاه فردوسی، صص28-30.
- همایی، جلال الدین.(1361). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: نشر توس، ص70.