ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 15، شماره 10، دی 1401 ، شماره پی در پی 80

سبک‌شناسی کتاب مشی و مشیانه

صفحه (21 - 39)
سیمین غلامی (نویسنده مسئول)، معصومه شبستری
تاریخ دریافت مقاله : مهر 1400
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : دی 1400

چکیده

زمینه و هدف: محمد علی یکی از نویسندگان توانمند و صاحب سبک در ادبیات معاصر فارسی است و بررسی آثار وی با دیدگاه سبک‌شناسی حائز اهمیت میباشد. هدف این مقاله بررسی ویژگیهای سبکی داستان «مشی و مشیانه» در سه سطح فکری، زبانی و ادبی به همراه مثالهایی از این داستان است.

روش مطالعه: این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی با ذکر نمونه هایی منطبق با مؤلفه های سبک‌شناسانه انجام شده است. همچنین استفاده از منابع کتابخانه ای برای تبیین مبانی نظری پیش چشم بوده است.

یافته ها: محمد علی با انتشار کتاب مشی و مشیانه شیوه نوینی در عرصه رمان‌نویسی پایه گذاری کرده است. وی توانسته با تلفیق زبان محاوره و نثر رمان و با تکیه بر منابع دینی، اسطوره ای و تاریخی، سبک منحصربفردی خلق کند. شعرسرایی محمد علی در قسمتهایی از داستان ضمن نشان دادن توانایی نویسنده، به زیبایی اثر افزوده است. مهمترین شاخصه ادبی این نویسنده بکارگیری صناعات بدیعی بویژه تشبیه است که عمدتاً دارای وجه شبه های حسی و تحقیقی میباشد.

نتیجه گیری: نویسنده ضمن اهمیت دادن به جایگاه زنان، داستان را از زبان آنان روایت میکند. پایبندی به اخلاق و رفتار، خواب، رؤیا، عشق، تبین مفهوم اسطوره بخصوص اساطیر ایرانی از مهمترین ویژگیهای فکری این اثر است. بهره گیری از لغات عربی و عدم تبعیت در ساختار نحوی جملات، سطح زبانی اثر را رونق بخشیده است. نویسنده سعی کرده است کلمات و مفردات و ساختارهای ادبی کهن را به شیوه ای دلنشین بکار برد. محمد علی صنایع لفظی و معنوی را به موازات هم در آثار داستانیش بویژه «مشی و مشیانه» بکار گرفته است.

کلمات کلیدی
سبک‌شناسی , محمد محمدعلی , مشی و مشیانه , سطح فکری , سطح زبانی

• استانزل، فرانک ک، (1984) نظریۀ روایت. ترجمۀ شارلوت گودشه، کمبریج.
• اسماعیل‌پور، ابوالقاسم، (1382)، گستره اسطوره. چاپ دوم، تهران: هرمس.
• بهار، مهرداد، (1376)، پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: توس.
• بی نیاز، فتح الله، (1393)، درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی، چاپ پنجم، تهران: افراز.
• پورنوروز، فرامرز، (2005)، از قعر دره تا روز اول عشق گفتگو با محمد محمد علی. ونکور کانادا: نشر پرینت دیپو.
• جیده، عبدالحمید، (2010)، الإتّجاهات الجدیده فی الشعر العربی المعاصر. بیروت: مؤسسۀ نوفل.
• خراچنکو، میخائیل، (1364)، فردیت خلاق نویسنده و تکامل ادبیات. ترجمۀ نازی عظیما، تهران: آگاه.
• ریمون کنان، شلومیث، (1387)، روایت داستانی- بوطیقای معاصر. ترجمه ابوالفضل حری، تهران: نیلوفر.
• شمیسا، سیروس، (1387)، سبک‌شناسی نثر. چاپ دوازدهم، تهران: میترا.
• شمیسا، سیروس، (1388)، کلیات سبک‌شناسی. چاپ سوم، تهران: میترا.
• صفوی، کوروش، (1371)، هفت گفتار درباره ترجمه. تهران: سوره مهر.
• عبادیان، محمود، (1372). درآمدی بر سبک‌شناسی در ادبیات. چاپ دوم، تهران: آوای نو.
• عبداللهیان، حمید، (1379)، کارنامه نثر معاصر. تهران: پایا.
• عفیفی، رحیم، (1374)، اساطیر فرهنگ ایران در نوشته های پهلوی. تهران: طوس.
• عقدایی، تورج، (1381)، نقش خیال. زنجان: نیکان کتاب.
• فروم، اریک، (1380)، زبان ازیادرفته. ترجمه ابراهیم امانت، چاپ هفتم، تهران: فیروزه.
• محمد علی، محمد، (1394)، مشی و مشیانه.چاپ دوم، تهران: غزال.
• میرصادقی، جمال، (1385)، عناصر داستان. چاپ پنجم، تهران: سخن.
• نیکوبخت، نادر و رامین نیا، مریم. (1384). پست مدرنیسم و بازتاب آن در رمان کولی در آتش، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، (148) 38، صص 164-179.
• یونسی، ابراهیم، (۱۳۸۴)، هنر داستان‌نویسی. تهران: امیرکبیر.