ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 14، شماره 11، بهمن 1400 ، شماره پی در پی 69

ویژگیهای سبکی اشعار امیر معزی

صفحه (53 - 70)
دلارام مشکوه مقدس ، محمد حجت (نویسنده مسئول)، مجید حاجی زاده
تاریخ دریافت مقاله : بهمن 1399
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : اردیبهشت 1400

چکیده

زمینه و هدف: هریک از گونه های ادبی از ویژگیهای سبکی خاصی برخوردارند. شناخت سبکی این گونه ها موجب حصول درک درستتری از آنها خواهد شد. مقالۀ حاضر به بررسی ویژگیهای سبکی اشعار امیرمعزی، بویژه اشعار مدحی در دیوان او میپردازد و آنها را از نظر سطوح زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار میدهد. منبع مورد استفاده در این بررسی، دیوان اشعار او به تصحیح عباس اقبال بوده است.

روش مطالعه: این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و ابزار گردآوری اطلاعات در آن، کتابخانه ای است.

یافته ها: زبان شعری معزی زبانی ساده، روان و فصیح است. معزی معانی بسیار را در الفاظ ساده و خالی از تکلف ادا میکند و قوت طبع او در آوردن عبارات سهل و بدون تعقید و ابهام، از قدیم مورد توجه ناقدان سخن بوده است؛ با اینحال عموم شعرشناسان بدرستی بر این اعتقادند که شعر او از نظر تصویرپردازی در سطح بالایی قرار ندارد و در واقع تکرار تصاویر شاعران گذشته است.

نتیجه گیری: شعر او از نظر زبانی دارای ارزشهای لغوی و تاریخی قابل توجهی است. خیل بسیاری از واژه های فارسی در ساختهای صرفی گوناگون در دیوان او جمع آمده اند. باوجود این، کلمات عربی نامربوط بسیاری نیز، بیشتر بمنظور قافیه پردازی، در کلام او دیده میشود. در حوزۀ فنون بیانی، صنعت بلاغی اصلی در شعر او تشبیه است؛ با وجود این در شعر او، آرایه های لفظی که به موسیقایی کردن هرچه بیشتر سخن می‌انجامد، بر آرایه های معنوی غلبه دارد. قالب اصلی اشعار او قصیده است که در مقایسه با قصاید مدحی شاعران دیگر کمابیش کوتاهتر است. از نظر فکری ،عنصر غالب شعر او مدح بوده و مضامین اخلاقی و تعلیمی در شعر او بسیار کم است. معزی بجز قصیده، تعدادی غزل، قطعه، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند و رباعی نیز در میان اشعار خود دارد.

کلمات کلیدی
امیرمعزی , سبک‌شناسی , شعر قرن پنجم , مدح

• تاریخ ادبیات در ایران، صفا، ذبیح‌الله (1373) جلد 2، تهران: فردوس.
• چهارمقاله، نظامی عروضی، احمدبن عمر (1376) بر اساس تصحیح محمد قزوینی، با تصحیح مجدد محمد معین، تهران: صدای معاصر.
• دستور تاریخی زبان فارسی، خانلری، پرویز (1382) به کوشش عفت مستشارنیا، چاپ پنجم، تهران: توس.
• دستورنامه، مشکور، محمدجواد (1368) چاپ سیزدهم، تهران: شرق.
• دیوان اشعار امیرمعزی (1318) به تصحیح عباس اقبال، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
• سبک‌شناسی، بهار، محمدتقی (1390) تهران: زوار.
• سخن و سخنوران، فروزانفر، بدیع‌الزمان (1387) تهران: زوار.
• سفر در مه، پورنامداریان، تقی (1381) چاپ سوم، تهران: آگاه.
• کارکرد عروضی ردیف در شعر فارسی، منصوری، مجید (1396) فنون ادبی، سال نهم، شمارۀ 1، صص 203 – 214.
• کلیات سبک‌شناسی، شمیسا، سیروس (1373) چاپ دوم، تهران: میترا.
• المعجم فی معاییر اشعارالعجم، رازی، شمس قیس (1373) به کوشش سیروس شمیسا، تهران: فردوس.
• موسیقی شعر، شفیعی کدکنی، محمدرضا (1370) چاپ سوم، تهران: آگاه.