- تعداد نمایش : 737
- تعداد دانلود : 219
- آدرس کوتاه شده مقاله: https://bahareadab.com/article_id/929
سال : 13
شماره : 3
شماره پی در پی : 49
ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13،
شماره 3،
،
شماره پی در پی 49
گستردگی و گوناگونی استفاده از تمثیل، یکی از ویژگیهای سبکی آثار منظوم جامی
صفحه
(105
- 120)
هادی نژادفلّاح ، رضا سمیع زاده (نویسنده مسئول)، محمدشفیع صفاری
تاریخ دریافت مقاله
: 11 خرداد 1398
تاریخ پذیرش قطعی مقاله
: 26 شهریور 1398
چکیده
زمینه و هدف: هفت اورنگ جامی و سه دیوانش، سرشار از تمثیلها یا داستانهای تمثیلی است. تمثیل، چه کوتاه و چه بلند، ساختاری داستانی و روایی دارد. در این پژوهش، به تحلیل جایگاه تمثیل در منظومه های هفت اورنگ جامی و سه دیوان وی از نظر کمیت و کیفیت تمثیلها و محاسن، نوآوریها و معایب آن پرداخته ایم، همچنین، شش تمثیل از انواع مختلف را از نظر صوری و محتوایی بررسی کرده ایم. در تحلیل صوری، به نوع تمثیل از نظر تعداد ابیات و گونه حیوانی یا غیرحیوانی شخصیت، چکیده نحوی، فضاسازیها و توصیفها و در تحلیل محتوایی، به ابیات پیش زمینه آماده ساز ذهن مخاطب، تمنّا (خواسته شخصیت داستان)، الزام ( قانون)، برخورد تمنّا و الزام و پیام تمثیل پرداخته ایم.
روش مطالعه: پژوهش پیش رو به شیوه توصیفی- تحلیلی، و با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده، و محدوده موردمطالعه، هفت اورنگ جامی و سه دیوان او است.
یافته ها: تحلیل صوری این تمثیلها، کثرت ابیات، تنوع موضوعات، توصیفهای دقیق و رسا، و تحلیل محتوایی آنها، با پرداختن به کیفیت مطلوب رساندن پیام، نظر عرفانی جامی را تبیین میکند.
نتیجه گیری: جامی از تصویرسازی و فضاسازی برای توصیف شخصیتهای داستان و باورپذیری آن برای مخاطب، و از مقدمه چینی برای پذیرش داستان و پیام در ذهن مخاطب استفاده کرده است. تمنّا و الزام در ساختار تمثیل ها نیز نقش به سزایی در شکل گیری و پیشرفت داستان و رسانش پیام تمثیل دارد؛ تقابل الزام با تمنّای نسنجیده در بیشتر تمثیلها دیده می‌شود و البته گاهی نیز تمنّای بجا و منطقی هم‌جهت با الزام است و به دست میآید که این امر بیانگر دید عرفانی جامی و سفارش وی به قناعت و بسنده کردن به داشته های خویش و شناختن حدّ و اندازه خود و نفی زیاده خواهی و طمع است.
<-div>
کلمات کلیدی
جامی
, هفت اورنگ
, تمثیل
, داستان تمثیلی
, تحلیل صوری
, تحلیل محتوایی
- اسرار¬البلاغه،جرجانی، عبدالقاهر (1374)، ترجمه دکتر جلیل تجلیل، چاپ اول، تهران، دانشگاه تهران.
- بلاغت تصویر، فتوحی، محمود (1389)، چاپ دوم، تهران، انتشارات سخن.
- بیان و معانی، شمیسا، سیروس (1374)، چاپ اول، تهران، فردوسی.
- دیوان جامی، جامی، عبدالرحمان (1378)، ج1، مقدمه و تصحیح و تحقیق اعلاخان افصح¬زاد، چاپ اول، تهران، مرکز مطالعات ایرانی، زیر نظر دفتر نشر میراث مکتوب.
- دیوان جامی، جامی، عبدالرحمان (1378)، ج2، مقدمه و تصحیح و تحقیق اعلاخان افصح¬زاد، چاپ اول، تهران، مرکز مطالعات ایرانی، زیر نظر دفتر نشر میراث مکتوب.
- رمز و داستانهای رمزی، پورنامداریان، تقی (1375)، چاپ چهارم، تهران، علمی و فرهنگی.
- زبان رمزی افسانه¬ها، لوفلر، دلاشو (1364)، ترجمه جلال ستاری، چ اول، تهران، توس.
- صور خیال در شعر فارسی، شفیعی کدکنی، محمد¬رضا (1366)، چاپ سوم، تهران، آگاه.
- فرهنگ اصطلاحات ادبی، داد، سیما (1383)، چاپ دوم، تهران، مروارید.
- مثنوی هفت اورنگ،جامی، عبدالرحمان (1378)، ج1، تصحیح و تحقیق جابلقا -دادعلیشاه، اصغر جانفدا، ظاهر ¬احراری و حسین¬احمد ¬تربیت، چاپ اول، تهران، مرکز مطالعات ایرانی، زیر نظر دفتر نشر میراث مکتوب.
- مثنوی هفت اورنگ،جامی، عبدالرحمان (1378)، ج2، تصحیح و تحقیق اعلاخان¬ افصح¬زاد و حسین¬احمد ¬تربیت، چاپ اول، تهران، مرکز مطالعات ایرانی، زیر نظر دفتر نشر میراث مکتوب.
- المطول، تفتازانی، سعد¬الدین (2004)، بیروت، دار¬الاحیا¬التراث¬العربی.
- مفتاح العلوم، سکاکی، یوسف بن ابی¬بکر (بی تا)، بیروت، المکتبه العلمیه الجدیده.
- نقد تکوینی، گلدمن، لوسین (1382)، ترجمه دکتر محمد غیاثی، چاپ اول، تهران، نگاه.
- ساخت حکایت تمثیلی در هفت اورنگ جامی، خلیلی جهان¬تیغ، مریم (1380)، مجله علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره18، اسفند 1380، صص 173 تا 182.
- Glossary of Literary Terms; Abrams. M. H. (1993) sixed Ed, Harcourt: New York.
- The Routledge Dictionary of Literary Terms; Fowler, Roger and Childs, Peter. (2006) London and New York: Routledge.
- “A Dictionary of Literary terms”; J.A. Cuddon. 1374. 4th ed. Tabriz: nia.
- Routledge Encyclopedia of Narrative Theory; Herman, David, John, Manfred and Ryan, Marie-laure. (2005), London and New York: Routledge.