ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 7، مهر 1399 ، شماره پی در پی 53

معرفی و بررسی نسخه خطی مثنوی «شاهد غیبی»

صفحه (135 - 158)
فاطمه ملکی (نویسنده مسئول)، علی پدرام میرزایی ، فاطمه کوپا ، حسین یزدانی
تاریخ دریافت مقاله : مهر 1398
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : بهمن 1398

چکیده

احیای نسخ خطی گامی مؤثر در شناخت میراث فرهنگی و ادبی هر قومی است. پیشرفت و اعتلای هیچ ملتی میسر نمیشود مگر اینکه از پیشینۀ تاریخ ادب و فرهنگ خود آگاهی داشته باشد. از این رو انتقال آثار گذشتگان به شیوۀ صحیح و به دور از دخل و تصرف، از ضروریات فرهنگی هر جامعه ای است. نسخه خطی«شاهد غیبی» یکی از این آثار عرفانی در قالب مثنوی در بحر هرج مسدس محذوف به زبان فارسی است که آن را شاعری«احمد» نام در سال 1332هجری قمری سروده است. این نسخۀ منحصر به فرد مشتمل بر دو بخش است: بخش اول آن به شرح احوال«میر محمد زیورالدین» پسر «میرحسین بغدادی» که نسب او به «شیخ عبدالقادر گیلانی» میرسد، پرداخته و بخش دوم آن در بیان سلسلۀ نقشبندیه و آداب سلوک این طریقت است. این پژوهش ضمن توضیحاتی دربارۀ محتوای نسخه، به بررسی ساختار و مهمترین ویژگیهای سبک شناسی آن در سه سطح فکری، ادبی و زبانی میپردازد. روش پژوهش حاضر به شیوه تحلیل محتوا و کتابخانه ای و بر اساس اصل اثر و شواهد مستخرج از آن بوده است.

کلمات کلیدی
میرمحمد زیورالدین شاه , شاهد غیبی , نقشبندیه , نسخ خطی

• - قرآن کریم. ترجمه الهی قمشه‌ای، مهدی. 1383، مرکز چاپ و نشر قرآن کریم. الهادی. قم
• - شاهد غیبی، احمد.(1332ه.ق). نسخه خطی کتابخانه گنج بخش پاکستان
• - مقامات حضرت میرمحمد زیور الدین معروف به پادشاه صاحب پایمنار. امام الدین بن شیخ سعدالدین کابلی، 1393. کابل
• - دانشنامه ادب فارسی. انوشه، حسن، 1375، دانشنامه ادب فارسی. ج چهارم. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سازمان چاپ و انتشارات. تهران
• - فهرست الفبایی نسخه های خطی کتابخانه گنج بخش. تسبیحی، محمدحسین، 1384، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.اسلام آباد
• - هفت اورنگ. جامی، عبدالرحمن بن احمد. 1385، تصحیح مرتضی مدرس گیلانی. اهورا. تهران
• - جریده ده سبز، خاورین، میرویس، 1391، حضرت میرزیورالدین. سال دوم. شماره سوم، چهارم، پنجم. ششم خرداد، تیر، مرداد، شهریور. ص1. کابل
• - لغت نامۀ دهخدا. دهخدا، علی اکبر، 1377، ج پنجم. مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. تهران
• - منظومه های عاشقانه ادب فارسی. ذوالفقاری، حسن، 1382، نیما. تهران
• - تحلیل انتقادی گفتمان «مقامات» مشایخ صوفیه. سجودی،فرزان و زینب اکبری، 1393، کهن نامه ادب پارسی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال پنجم. ش 4. زمستان،صص73-97
• - سبک شناسی شعر فارسی از رودکی تا شاملو. غلامرضایی، محمد، 1378، جامی. تهران
• - احادیث و قصص مثنوی. فروزانفر، بدیع الزمان. 1381، امیر کبیر. تهران
• - نقد و تصحیح متون. مایل هروی،نجیب، 1369، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی. مشهد
• - فنون بلاغت و صناعات ادبی. همایی، جلال الدین، 1389، اهورا. تهران