- تعداد نمایش : 257
- تعداد دانلود : 89
- آدرس کوتاه شده مقاله: https://bahareadab.com/article_id/1746
- کد doi مقاله: Doi: 10.22034/bahareadab.2025 .17 .7595
سال : 17
شماره : 11
شماره پی در پی : 105
ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 17،
شماره 11،
،
شماره پی در پی 105
بررسی جلوه های حقوق بشر در آثار شهریار مندنی‌پور
صفحه
(81
- 97)
سپیده یوسفی بوربوری ، پروانه عادل‌زاده (نویسنده مسئول)، کامران پاشایی فخری
تاریخ دریافت مقاله
: اسفند 1402
تاریخ پذیرش قطعی مقاله
: خرداد 1403
چکیده
زمینه و هدف: یکی از روشهای علمی و اثبات‌شدۀ نقد و بررسی متون ادبی، مطالعۀ بینارشته ای این آثار است؛ تحلیل متون ادبی بر مبنای مطالعات حقوقی و جامعه شناسانه، یکی از انواع مهم مطالعات بینارشته ای میباشد. این روش مطالعه، سبب رصد ریزبینانه و موشکافی هرچه دقیقتر زوایای داخلی متون ادبی میشود؛ بنابراین برای شناخت هرچه بهتر یک نویسنده، بررسی و نقد بینارشته ای آن متن ضروری مینماید. در این جستار با توجه به اهمیت مباحث حقوقی در شکلگیری داستانهای مهیج ادبی و همچنین نقش ادبیات در شناساندن اصول حقوقی، به بررسی انعکاس مفاد اعلامیۀ حقوق بشر در آثار داستانی یکی از نویسندگان مدرنیست ایران، شهریار مندنی‌پور، پرداخته میشود.
روش مطالعه: روش مطالعه در این مقاله، تحلیلی-توصیفی و روش گردآوری داده ها مطالعات کتابخانه ای میباشد. در این جستار ابتدا با فضای کلی و تاریخچه و مفهوم حقوق بشر آشنا شده و سپس مبانی نظری و مواد اصلی حقوق بشر در تحلیل آثار شهریار مندنی‌پور به کار گرفته شده است. بدین منظور تمام آثار داستانی این نویسنده مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.
یافته ها: بر اساس یافته های این مقاله از جمله مهمترین مفاد حقوق بشر که مندنی‌پور مخاطبان خود را به رعایت آنها سفارش کرده است، آزادی و برابری از لحاظ حیثیت و کرامت و حقوق؛ حق آزادی و امنیت شخصی؛ ممنوعیت شکنجه، مجازات، رفتار ظالمانه، ضد انسانی یا تحقیرآمیز؛ برابری در مقابل قانون؛ حق رفت‌وآمد و اقامت آزادانه در دیگر کشورها؛ حق پناهندگی در کشوری دیگر در برابر شکنجه، تعقیب و آزار؛ حق زناشویی در سن قانونی بدون هیچ محدودیتی از حیث نژاد، ملیت، یا دین؛ حق آزادی عقیده و بیان؛ حق برخورداری از زندگی مناسب و سلامت و رفاه؛ و حق برخورداری از آموزش و پرورش همگانی است (ده اصل).
نتیجه گیری: مندنی‌پور بیش از هر اصلی، به اصل «حق برخورداری از زندگی مناسب و سلامت و رفاه» پرداخته است. البته او نگاه و موضعی نومیدانه به این مباحث دارد و در واقع امیدی به اِعمال و اجرای حقوق بشر در جهان کنونی ندارد، بویژه در جهان سوم و بویژه در خاورمیانه.
کلمات کلیدی
حقوق بشر
, قانون
, ادبیات داستانی
, مدرنیسم
, رمان
, شهریار مندنی‌پور
- اعلامیۀ جهانی حقوق بشر، سازمان ملل متحد، مصوبۀ 10 دسامبر 1948 میلادی.
- اولیایی، فاطمه (1378) داستان کوتاه، تهران: فروزان.
- اولین گامها برای آموزش حقوق بشر (1384) گروه نویسندگان، ترجمۀ ژاله باقرزاده و دیگران، تهران: شورا.
- بورکهات، یاکوب (1376) فرهنگ رنسانس در ایتالیا، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: علمی و فرهنگی.
- جعفری، امین و مولابیگی، علی (1398) «ادبیات و حقوق در پرتوِ مطالعات میان‌رشته ای» فصلنامۀ تحقیق و توسعه در حقوق طبیعی، (2) 2 صص 92-108.
- حسینی، صالح (1388) تحریر کارگاه خیال، مجموعه مقالات، تهران: نیلوفر.
- فورست، لیلیان و اسکرین، پیتر (1375) ناتورالیسم «طبیعت‌گرایی»، ترجمۀ حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
- کاتبی، حسینقلی (1354) «ادبیات حقوقی و یا حقوق در ادبیات فارسی»، نشریۀ کانون وکلا، شمارۀ 131، 133.
- مردیها، مرتضی (1388) سیطرۀ جنس، تهران: نشر نی.
- مندنی‌پور، شهریار (1377) دلِ دلدادگی، تهران: زریاب.
- مندنی‌پور، شهریار (1382) هزار و یک سال، تهران: آفرینگان.
- مندنی‌پور، شهریار (1394) ماه نیمروز، تهران: نشر مرکز.
- مندنی‌پور، شهریار (1395) آبی ماورای بحار، تهران: نشر مرکز.
- مندنی‌پور، شهریار (1396) شرق بنفشه، تهران: نشر مرکز.
- مندنی‌پور، شهریار (1398) مومیا و عسل، تهران: نیلوفر.
- میرعابدینی، حسن (1377) صد سال داستان‌نویسی در ایران، تهران: چشمه.