ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 1، فروردین 99 ، شماره پی در پی 47

معرفی نسخه خطی مرات الخیال و بررسی سبک ادبی آن

صفحه (223 - 241)
ماهرخ آهمه ، مریم محمودی (نویسنده مسئول)، احمدرضا یلمه ها
تاریخ دریافت مقاله : پاییز 97
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : پاییز 97

چکیده

نسخۀ خطی مرات الخیال اثر میکراج ملتانی از نویسندگان شبه قاره در قرن دوازدهم و از جمله آثار نثر فنی فارسی است که مانند بسیاری از نسخه های خطی دیگر تاکنون تصحیح و چاپ نشده است. احاطۀ نویسنده مرات الخیال به زبان فارسی و عربی و اشتمالش به زیورهای لفظی و معنوی از وجوه امتیاز آن محسوب میشود. در این پژوهش تلاش شده است با خوانش نقادانه و سبک شناسی ویژگیهای ادبی این اثر نقد و تحلیل شود. نتایج تحقیق نشان میدهد که این اثر به سبک موزون فنی نگاشته شده است و در شکل گیری فرم ادبی آن صور خیال از جمله تشبیه و استعاره، قرینه سازیها و ایجاد تناظرهای موسیقایی و دقت و فراست در گزینش و چینش واژگانی بسیار موثر بوده است. از بین آرایه های بدیعی که نقش زیادی در ایجاد موسیقی کلام در این کتاب دارد میتوان به انواع سجع، جناسها، موازنه و ترصیع، قرینه سازی و هم آوایی، اطناب و براعت استهلال اشاره کرد. روش پژوهش در این مقاله به صورت کتابخانه ای و براساس شیوۀ توصیفی و تحلیلی از نسخه مرات الخیال است. and lt;-p and gt; and lt;-p and gt;

and lt;-p and gt; and lt;-p and gt;

and lt;-p and gt; and lt;-p and gt;

کلمات کلیدی
مرات الخیال , میکراج ملتانی , سبک شناسی , ادبیات شبه قاره

• انواع نثر فارسی، منصور رستگار فسایی، انتشارات سمت، تهران، 1380.
• براعت استهلال¬های تغزل¬گونه در شاهنامه، محمود عباسی، یعقوب فولادی، مجله فنون ادبی، دوره 9، ش 18، صص 173-186، 1396.
• بررسی تطبیقی گلستان سعدی با مختصات نثر موزون و مسجع در بلاغت عربی، طاهر لاوژه، کریم کوشش، عبدالله طلوعی آذر، نشریه فنون ادبی، دوره 7، شماره 1، صص87-102، 1394.
• جناس در پهنای ادب فارسی، جلیل تجلیل، انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1371.
• چند اشاره درباره آرایه سجع، سید ضیاالدین جوادی، کیهان فرهنگی، ش157، صص36-38، 1378.
• دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره، علی موذنی جلد 3، انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تهران، 1392.
• دلائل الاعجاز فی القرآن، عبدالقاهر جرجانی، ترجمه و تحشیه سید محمد رادمنش، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، 1368.
• دو قرن جدال ادبی ایران و شبه قاره، سعید شفیعیون، نشریه متن شناسی ادب فارسی، دوره 2، ش 1، صص65-84، 1389.
• سبک شناسی؛ تاریخ تطور نثر فارسی ، محمد تقی بهار ، انتشارات امیر کبیر، تهران، 3 جلد، 1370.
• سیک شناسی نثر، سیروس شمیسا، انتشارات میترا، تهران، 1376.
• سبک شناسی، محمود فتوحی، انتشارات سخن، تهران، 1390.
• فن نثر، حسین خطیبی، انتشارات زوار، تهران، 1375.
• فنون بلاغت وصناعات ادبی، جلال الدین همایی، نشر هما، تهران، 1381.
• فهرست نسخه های خطی فارسی، احمد منزوی، نشر مؤسسه فرهنگی- منطقه ای، تهران، 1349.
• قرینه¬پردازی در نفثه¬المصدور، علی اکبر سام خانیانی، علیرضا باغبان، نشریه فنون ادبی، دوره 8، ش 15، صص67-84، 1395.
• مرات الخیال، میکراج ملتانی، نسخه دستنویس موجود در کتابخانه آیت الله گلپایگانی قم، 1177.
• موسیقی شعر، محمدرضا شفیعی کدکنی، انتشارات آگاه، تهران، 1368.
• موسیقی کلمات در شعر فردوسی، غلامحسین یوسفی، مجموعه مقالات کاغذ زر. تهران: سخن، چاپ دوم، صص167-212، 1386.
• نقش موسیقی در گزینش واژگان ِ نفثه المصدور، حبیب الله عباسی، حجت کجانی حصاری، مجله زبان و ادبیات فارسی (دانشگاه خوارزمی)، سال 24، ش80، صص115-136، 1395.
• هاله ارزشی واژگان، حسین آقاحسینی، مسعود آلگونه جونقانی، جستارهای ادبی، ش165، صص161-180، 1388