فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 10، شماره 1، بهار 96 ، شماره پی در پی 35

نقش شاعران فارس در جنبش مشروطیت

صفحه (185 - 202)
عبدالرسول فروتن (نویسنده مسئول)، علی‌محمد مؤذنی
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
دانقلاب مشروطیت ایران در تاریخ سیاسی ـ اجتماعی ایران اهمیت فراوان دارد. این جنبش، تحولِ بسیاری در ادبیات فارسی برجای گذاشت. البته شاعران مختلفی هم با سرودن اشعار و نشر آنها به تحقّق اهداف این انقلاب کمک کردند که بیشتر ساکن تهران بودند. در بررسی انقلاب مشروطه عموماً تأثیر اقدامات مردمان مناطقی جز آذربایجان و تهران نادیده گرفته میشود. یکی از این مناطق که اتفاقاً در ایجاد و پیگیری انقلاب مشروطه نقش مهمی داشت، فارس است. در این مقاله، پس از بررسی اجمالیِ وقایع مشروطه در ایران و فارس، شاعرانِ مشروطه طلب فارس را به دو دسته تقسیم میکنیم: 1. شاعرانی که در اشعار خود به حوادث آن عهد واکنش نشان داده و با استفاده از شعر، سعی در اصلاح جامعه و بیان آرای خود در این زمینه داشته اند؛ مانند: معطر بواناتی، تاجر شیرازی، معتقد اهرمی، فصیح‌الزمان رضوانی، سدیدالسلطنه و... . اشعار آنان هم از نظر تاریخی و اجتماعی و هم از نظر ادبی اهمیت دارد. 2. شاعرانی که عملکرد آنان موجب تقویت روحیه انقلابی مردم و جنبش مشروطه شده و در این زمینه مجاهدتهایی از طریق روزنامه نگاری، رساله نویسی، مبارزه مسلحانه، تأسیس انجمن و... از خود نشان داده اند. البته در این میان دسته سومی نیز همچون شعاع شیرازی و صدرالسادات کازرونی حضور دارند که با تجدّد و مشروطه مخالفند و این اندیشه را در آثار خود منعکس کرده اند.

کلمات کلیدی
انقلاب مشروطه , فارس , شاعران مشروطه‌طلب , شعر سیاسی ـ اجتماعی