فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 3، پاییز 98 ، شماره پی در پی 45

بررسی سبک شناسانۀ تشبیه و صوربیانی مضاعف در چهار مثنوی از "خزائن الملکوت" عبدی بیگ شیرازی

صفحه (285 - 308)
علی شهسواری، امیربانو کریمی(نویسنده مسئول)، ابوالفضل مرادی رستا
تاریخ دریافت مقاله : زمستان 97
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : زمستان 97

چکیده

علی بن عبدالمؤمن ملقب به عبدی بیگ یکی از شاعران قرن دهم هجری است، دارای دو تخلص عبدی و نویدی است و آثار فراوانی دارد که هنوز سرنوشت بعضی از نسخ خطی او روشن نیست. در این مقاله به تحلیل سبک شناسانۀ تشبیه و کاربرد «صوربیانی مضاعف» در چهار مثنوی او پرداخته ایم، یافته های ما نشان میدهد که او انواع تشبیه را با بسامد بالا، زینت بخش شعرش قرارداده است و نکتۀ دیگر اینکه عبدی بیگ از گونه های مختلف «صوربیانی مضاعف» مانند: تشبیه در تشبیه، کنایه و مجاز در تشبیه، تشبیه در اضافۀ سمبلیک، تشبیه در استعاره، تشبیه در ایهام، تلمیح در تشبیه، تلمیح تشبیهی دینی، تلمیح تشبیهی اسطوره ای، تلمیح تشبیهی علمی و ... هنرمندانه استفاده کرده است. در این پژوهش، با محوریت تشبیه، بر اهمیّت و زیبایی انواع «صوربیانی مضاعف» آشنا میشویم.<-blockquote>

کلمات کلیدی
عبدی بیگ , خزائن الملکوت , خزانه , صور بیانی مضاعف , تشبیه تلمیحی

• انواع ادبی، شمیسا، سیروس، انتشارات فردوس، تهران ، چاپ دهم ، 1383.
• بیان و معانی، شمیسا، سیروس، انتشارات فردوس، تهران، چاپ دوم، 1375.
• تاریخ ادبیات در ایران ، جلد چهارم، صفا، ذبیح الله، انتشارات فردوس، تهران، چاپ چهارم،1366.
• ¬ــــــــــــــــــــ ، جلد پنجم-1، صفا، ذبیح الله، انتشارات فردوس، تهران، چاپ سوم،1366.
• ¬ـــــــــــــــــــ جلد پنجم-2، صفا، ذبیح الله ، انتشارات فردوس، تهران، چاپ دوم، 1367.
• تکمله الاخبار، عبدی بیگ شیرازی، مقدمه، تصحیح و تعلیقات، نوایی، ابوالحسین،تهران، نشرنی، چاپ اول، 1369.
• دررالادب در فن معانی، بیان، بدیع، ناشر، عبدالحسین،. انتشارات نامشخص، سال نشر ندارد.
• «صوربیانی مضاعف درشعر فارسی» صرفی، محمدرضا، پزوهشنامه زبان و ادبیات فارسی،سال اول، شمارۀ،1 بهار1388.
• صورخیال در شعر فارسی، شفیعی¬کدکنی، محمد رضا، انتشارات آگاه، تهران، 1366.
• طلا در مس، براهنی، رضا، انتشارات کتاب زمان، تهران، چاپ دوم، 1347.
• فنون بلاغت و صناعات ادبی، همایی، جلالالدین، نشرتوس، تهران، چاپ سوم،1364.
• کلیات نویدی، نسخه¬خطی، ¬عبدی بیگ شیرازی، کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، شماره، 2425
• مبانی نقد ادبی، ویلفرد، گِرین، لی مورگان، ارل لِیبِر، جان ویلینگهم، مترجم، فرزانۀ طاهری، انتشارات نیلوفر، تهران، چاپ چهارم، 1385.
• مجنون و لیلی،عبدی بیگ شیرازی، تصحیح، ابوالفضل هاشم اوغلی، رحیموف، ادارۀ انتشارات دانش، مسکو،1967.
• معانی و بیان، تجلیل، جلیل، مرکزنشر دانشگاهی، تهران، چاپ سوم، 1365.
• نقد ادبی، جلد اول، ¬زرین کوب، عبدالحسین، انتشارات¬امیرکبیر، تهران، چاپ سوم، 1361.
• ـــــــــ ، جلد دوم، زرین کوب، عبدالحسین، انتشارات¬امیرکبیر، تهران، چاپ سوم، 1361.
• نقدادبی و نوعیت متن، دست¬غیب، عبدالعلی، انتشارات¬نویدشیراز، شیراز، چاپ اول،1390.
• نوعی¬تشبیه¬درادب فارسی(تشبیه¬حروفی)، حاجیان،علیرضا، مجلۀدانشکدۀادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران،شمارۀپیاپی982،دورۀ160،زمستان1380.