فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 2، تابستان 98 ، شماره پی در پی 44

بررسی و مقایسۀ مرثیۀ سه نسل از شاعران معاصر

صفحه (189 - 208)
داریوش قلعه قبادی، سیروس شمیسا(نویسنده مسئول)، عبدالرضا مدرس زاده
تاریخ دریافت مقاله : تابستان 97
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : تابستان 97

چکیده

مرثیه یا سوگسرود از دیرینه ترین انواع ادبی و درونمایه های شعری بحساب می آید که در گذر زمان اشکال متعددی بخود دیده است. در این مقاله با بررسی آثار و سروده های جمعی از شاعران معاصر، با تحولات و دگرگونیهای ساختاری و معنایی این گونۀ ادبی، در روزگارِ نوین آشنا میشویم. شاعرانی که در نظر گرفته شده اند از سه نسل مختلف با اندیشه های متفاوت و خاصّ خود، شامل شش سخنور میباشند: ملک الشعرای بهار و محمدحسین شهریار دو شاعر کهنگرا، مهدی اخوان ثالث و احمد شاملو شاعرانی نو اندیش با گرایشهای فکری خاصّ خود، علیرضا قزوه و قیصر امین پور بعنوان شاعران انقلابی. جامعۀ آماری مورد تحقیق تمامی آثار آنان میباشد. در این بررسی که بشیوۀ کتابخانه ای با روش فیش برداری انجام شد، پس از استخراج تمامی مراثی آنان و تجزیه و تحلیل هر یک از این اشعار، نتایجی بدست آمد که عبارتند از: الف) بررسی بسامد مرثیه در سروده های شاعران مذکور و مشخص کردن تعداد مرثیه در سروده های هریک از این سخنوران ب) بررسی خصایص و ویژگیهای زبانی هر شاعر در مرثیه هایش ج) بررسی مخاطبان مرثیه ها؛ که نتایج حاصله در این بخش عاملی شد که بتوان این اشعار را در زیرمجموعه های متعددی از جمله: 1. مراثی شخصی 2. مراثی دینی 3. مراثی اجتماعی 4. مراثی انقلابی و ... تقسیم کرد. and lt;-p and gt;

کلمات کلیدی
مرثیه – شاعران کهنگرا – شاعران

• آخر شاهنامه. اخوان ثالث، مهدی. تهران: نشر زمستان، 1389.
• ارغنون. اخوان ثالث، مهدی. تهران: نشر زمستان، 1383.
• از این اوستا. اخوان ثالث، مهدی. تهران: نشر مروارید،1360.
• از نخلستان تا خیابان. قزوه، علیرضا. تهران: شرکت انتشاراتی سورۀ مهر، 1388.
• انواع ادبی. شمیسا، سیروس. تهران: میترا، 1389.
• بازتاب فرامتن تاریخی در سوگ سروده¬های دفاع مقدس. یگانه، سپیده، پناهی، مهین، نیک¬منش، مهدی. فنون ادبی اصفهان، سال هشتم شماره 2، تابستان 1395.
• باکاروان نیزه. قزوه، علیرضا. تهران: شرکت انتشارات سورۀ مهر، 1385.
• تاریخ ادبیات(خلاصۀ جلد اول و دوم). صفا، ذبیح¬اله. تهران: ققنوس، 1378.
• در حیاط کوچک پاییز در زندان. اخوان ثالث، مهدی. تهران: انتشارات بزرگمهر. 1369.
• دیوان شهریار. بهجت تبریزی، محمد حسین، تهران: انتشارات نگاه، 1386.
• دیوان اشعار. بهار، محمدتقی (ملک الشعرا)، تهران: انتشارات نگاه. 1378.
• زمستان. اخوان ثالث. مهدی. نشر زمستان، 1391.
• شعر در ایران پیش از اسلام. ابوالقاسمی، محسن. تهران: طهوری، 1383.
• شعر و ادب پارسی. مؤتمن، زین¬العابدین. تهران: زرّین، 1364.
• صبح بنارس. قزوه، علیرضا. تهران: انتشارات شهرستان ادب، 1392.
• عشق علیه¬السلام. قزوه، علیرضا. تهران: شرکت انتشاراتی سورۀ مهر، 1389.
• مجموعه آثار. شاملو، احمد. تهران: نشر نگاه، 1394.
• مجموعه کامل اشعار. امین پور، قیصر. (دستور زبان عشق، گلها همه آفتابگردانند، آینه‌های ناگهان، تنفس صبح)، تهران: انتشارات مروارید، 1388.
• مرثیه¬سرایی در ادبیّات فارسی ایران. امامی، نصرالله. جهاد دانشگاهی اهواز، 1369.
• نگرشی به مرثیه‌سرایی در ایران. افسری¬کرمانی، عبدالرضا. تهران: اطلاعات: 1381.