فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 6، شماره 2، تابستان 92 ، شماره پی در پی 20

مفهوم آپوکالیپس و ارتباط آن با سبک شناسی با توجه به داستان «خواب گنج مثنوی»

صفحه (0 - 0)
بیتا نوریان،فریده داودی مقدم
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
آپوکالیپس در لغت بمعنای ادبیات مکاشفه ای است و بعنوان یک سبک یا نوع ادبی در حوزۀ متون دینی و عرفانی مطرح است که از قرن دوم میلادی توسط علمای یهود در جنبه های سمبلیک و رمزیش رواج یافت. در ادبیات مدرن امروز نیز این نوع با تولید ادبیات داستانی و استعمال تکنیکهای خاص این عرصه پیشرفتهای چشمگیری داشته است و با بکارگیری عناصری چون اسطوره، مکاشفه، رویا و خواب، تمثیل، سمبل و استعاره چه در شکل کهن و چه در صورت امروزین آن توانسته است اهداف و تعالیم خود را گسترش دهد. از نمونه های بارز این نوع در آثار کهن، مکاشفه های کتب مقدس چون مکاشفه های دانیال، زکریا و یوحنا و در آثار مدرن غربی، انواع داستانها و نوولهای آپوکالیپتیک و پست آپوکالیپتیک است. ادبیات مکاشفه ای در ادب فارسی نمونه هایی دارد، از جمله: مثنوی مولوی، رسائل نجم کبری، برخی اشعار شاه نعمت الله ولی و سهراب سپهری در ادب معاصر و بسیاری از مکاشفات مشایخ طریقت در متون صوفیه که اغلب این مکاشفه ها بیشتر حول دو محور اساسی کشف مخیل و کشف مجرد دور میزند و برخی از بنمایه های ادبیات آپوکالیپتیک در آنها جریان دارد. در این پژوهش، حکایت خواب گنج از دفتر ششم مثنوی از این دیدگاه مورد نقد و تحلیل قرار میگیرد و ضمن رمزگشایی برخی از مفاهیم سمبلیک و تمثیلی آن به بیان مشابهت سبک این حکایت با عناصر داستانهای مکاشفه ای و موتیفهای مشترک آن با موتیفهای کلی این نوع ادبیات پرداخته میشود. با این هدف که گامی در جهت شناساندن اشتراک متون ادب فارسی با برخی سبکها و جریانهای ادبی رایج در جهان برداشته شود.

کلمات کلیدی
آپوکالیپس , مکاشفه , خواب و رویا , مثنوی , خواب گنج