فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 6، شماره 2، تابستان 92 ، شماره پی در پی 20

بررسی سبکی نثر ترسل و انشا در عصر صفوی با تاکید بر نامه نامی

صفحه (0 - 0)
حمید رضایی،محمدابراهیم ایرج پور،زهرا نوربخش
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
ترسل یا شیوه آموزش نامه نگاری از گونه های مهم ادبیات است که در دوره صفوی شکوه و رونقی تازه می یابد. در این دوره آثار متعددی هم تالیف شده است. از این میان نامه نامی خواند میر دارای اهمیت والایی است که بین متون سبک منشیانه کمتر به نامه نامی پرداخته شده است. این اثر مجموعه ای است از مراسلات و منشات که آنها را خواند میر به عنوان دستور کتابت و انشا جهت منشیان و مترسلان از رسایل و مکاتبات رسمی و درباری پیشینیان جمع کرده است. وی این نامه ها را در سال 925 یا 926 ه.ق زمانی که در 46 یا 47 سالگی در هرات ساکن بوده، به رشته تحریر در آورده است .این کتاب از یک دیباچه و نه فصل و هر فصل از چندین بخش و قسمت تشکیل شده است که در نسخ در دسترس و موجود با نام سطر و لفظ عنوان شده است. این اثر یکی از متون تاریخی دوران تیموری و آغاز دوران صفوی است و علاوه بر داشتن جنبه تاریخی ، از نظر ادبی نیز حائز اهمیت است . نثر این کتاب یکدست نیست ، در بیان رویدادهای تاریخی ، نثری ساده و بی تکلف ، اما در مباحثی که کلام اقتضا کرده مانند مقدمه کتاب ، مدخل نامه ها ، مدح بزرگان و شاهزادگان تا آنجا که توانسته است تمام ظرایف ادبی و شعری را به کار گرفته و نمونه زیبایی از نثر منشیانه و مسجع فارسی را پدید آورده است. استفاده از تشبیه ، استعاره ، آیات و احادیث ، اشعار فارسی و عربی ، ضرب المثل و ... از ویژگیهای این اثر میباشد. در این مقاله کوشش شده است تا ویژگیهای سبکی این اثر در دو محور زبانی و ادبی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و نکات دقیق سبکی آن در این دو زمینه روشن تر بیان گردد.

کلمات کلیدی
خواندمیر , نامه نامی , منشات , سبک شناسی , ترسل