فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 7، شماره 2، تابستان 93 ، شماره پی در پی 24

بررسی اغراض بلاغی خبر و انشا در سبک تعلیمی ناصرخسرو ( با تکیه بر دیوان قصاید )

صفحه (0 - 0)
مریم محمودی
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
دیوان ناصر خسرو به عنوان یکی از آثار تعلیمی برجسته زبان فارسی دربردارنده مباحث مهم اخلاقی، اجتماعی، دینی و مذهبی است. در این اثر پیوند زبان و معنا به روشنی ظهور یافته است. اغراض بلاغی خبر و انشا به عنوان بخشی از سطوح سه گانه سبکی یعنی زبانی، اندیشگی و ادبی در این دیوان جلوهای خاص دارد. ناصرخسرو از انواع جمله در زمینه القای اندیشهها و مفاهیم مورد نظرش بگونهای هوشمندانه بهره میگیرد. در شعر او رویکرد بلاغی و غیر ایجابی خبر و انشا قابل توجه است. خبر در شعر ناصرخسرو بیشتر از نوع طلبی و انکاری است. استفاده از تمثیل و شبه جملههای تحذیری موجب برجسته شدن نقش انگیزندگی این نوع جملهها میشود . بکارگیری جملههای پرسشی با بسامد بالا در شعر او به فرآیند آموزش و تعلیم کمک کرده، تأثیر کلام را افزایش میدهد و در القای مفاهیم و موضوعات اخلاقی و اعتقادی مؤثر است. وجود جملههای امر و نهی از عوامل تقویت کارکرد انگیزشی شعر ناصر خسرو در سبک تعلیمی اوست. ندا نیز که در این دیوان،کاربردی فراوان دارد موجب جلب توجه مخاطب و انگیزش او میشود. بنابراین باید گفت علاوه بر امر و نهی که در متون تعلیمی و مخاطب محور کاربردی وسیع دارد سایر انواع انشا یعنی پرسش و ندا همچنین خبر در دیوان او کاربردی انگیزشی مییابد و شاعر را در تعالیم خاص خود یاری میدهد.

کلمات کلیدی