فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 9، شماره 1، بهار 95 ، شماره پی در پی 31

ابتکارهای مولوی در ساختن "سازههای فعلی نو"، در غزلیات شمس

صفحه (0 - 0)
احمد حسنی رنجبر ، منصوره هوش السادات (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
آفرینش سازه های نوین زبانی، اصلیترین نیاز هر زبان در روند تحوّل و تکامل اجتماعی و یکی از مهمترین شگردهای "آشنایی زدایی"از کلام است؛ لذا حوزه ای مشترک در زبان شناسی ساختاری جدید و نقد ادبی فرمالیستی (شکل گرایانه) محسوب میشود. امروزه بخش عظیمی از مطالعات ادبی به ویژه شعر، در سراسر جهان، جستجوهای صورت گرایانه و ساخت گرایانه است که منجر به نگرشی نوین در حوزه نقد ادبی شعر فارسی نیز گردیده است. شاعران فارسی زبان در قدرت ترکیب سازی و یا توجّه به آن یکسان نیستند؛ در بین شاعران قرون چهارم تا هفتم، کسانی چون فردوسی، سنایی، خاقانی و نظامی در این زمینه درخشش زیادی دارند ولی مولانا در این عرصه جایگاه ویژه ای دارد. تعداد و نوع ترکیبات او در غزلیات شمس در مقایسه با سایر شاعران ترکیب ساز، قابل توجّه است. در بافت غزلیات او، صدها سازه نو در قالب اشتقاقات، ترکیبات، ترکیبات وصفی و اضافی و شبه جمله ها به کار رفته که هرکدام جداگانه قابل تحلیل و بررسی است. همچنین صدها سازه جدید فعلی از قبیل نمازیدن، دوانه کردن، طبل خوردن، چشم در عین وغین افتادن و... در غزلیات یافت میشود که بررسی و تحلیل ساختاری آنها موضوع مقاله حاضر است.

کلمات کلیدی
مولوی , غزلیات شمس , فعل قیاسی , فعل مرکب , عبارت کنایی