- تعداد نمایش : 482
- تعداد دانلود : 160
- آدرس کوتاه شده مقاله: https://bahareadab.com/article_id/1426
- کد doi مقاله: Doi: 10.22034/bahareadab.2023 .16 .6717
سال : 16
شماره : 2
شماره پی در پی : 84
ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 16،
شماره 2،
،
شماره پی در پی 84
سبک‌شناسی گفتمانی حکایتی از اسرارالتوحید با تکیه بر لایۀ واژگان و بلاغت
صفحه
(27
- 43)
ویدا علی‌عسگری ، فرهاد طهماسبی (نویسنده مسئول)، ساره زیرک
تاریخ دریافت مقاله
: آذر 1400
تاریخ پذیرش قطعی مقاله
: اسفند 1400
چکیده
زمینه و هدف: در سبک‌شناسی گفتمانی خُرد، لایه های متن تجزیه و به لایه های مختلف تقسیم‌بندی میشوند. هریک از این لایه ها با در نظر گرفتن بافت موقعیتی و بیرونی بعنوان کلان لایه و با توجه به ایدئولوژی نویسنده مورد بررسی قرار میگیرند. در این پژوهش جهت به دست آوردن گفتمان غالب و سهم آن در کشف ایدئولوژی متن، به بررسی سبک‌شناسی گفتمانی حکایتی از اسرارالتوحید در دو لایۀ واژه ها و بلاغت پرداخته شده است.
روش مطالعه: این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است.
یافته ها: اسرارالتوحید از کتابهایی است که به شیوه مقامات صوفیان نگاشته شده است. در این نوع ادبی کرامت نقش برجسته ای دارد و زبان در آن بار ایدئولوژیک مییابد و تمامی عناصر آن درجهت قدرت‌بخشی به جایگاه مشایخ صوفیه به کار میروند و در خدمت بازتولید قدرت آنها هستند.
نتیجه گیری: بررسی لایۀ واژگان و رمزگانهای بکاررفته در متن نشان میدهد که گفتمان عارفانه ای که بر محور کرامت شکل گرفته است، وجه غالب گفتمانی دارد و سبک‌شناسی لایۀ بلاغی مؤید این مسئله است که متن ضمن انسجام و بلاغت، از ایدئولوژی نویسنده که همانا ارتقای مقام شیخ و تثبیت نهاد قدرت اوست، تأثیر پذیرفته است. کنشهای گفتار شیخ ابوسعید ابوالخیر که جهت تحریک، تحذیر و ترغیب مخاطب به کار رفته است، قطعیت و نفوذ کلام و جایگاه برتر شیخ را تأیید میکند.
کلمات کلیدی
سبک‌شناسی گفتمانی
, لایۀ واژگان
, لایۀ بلاغت
, اسرارالتوحید.
- امینی، سادینا، طهماسبی، فرهاد و زیرک، ساره (1399) «سبک‌شناسی گفتمانی غزلی از سعدی (با تکیه بر تحلیل دو لایه واژگانی و بلاغی)» فصلنامۀ علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، (46) 12، صص 129-152.
- البرزی، پرویز (1386). مبانی زبانشناسی متن، تهران: امیرکبیر.
- پورمظفری، داوود (1396). «کلان ساختار مقامات صوفیان و نقش ایدئولوژیک آنها»، فصلنامه نقد ادبی، (37) 10، صص 58-29.
- داوری، نگار (1375) «دلالت چندگانه، ابهام و ایهام در زبان و ادبیات فارسی» نامه فرهنگی، (4) 2، صص 34-54.
- درپر، مریم (1393) «سبک‌شناسی لایه ای: توصیف و تبیین بافتمند سبک نامه شمارۀ 1 غزالی در دو لایه واژگان و بلاغت» ادب پژوهشی، شمارۀ 27، صص 136-115.
- درپر، مریم (1396). سبک‌شناسی انتقادی، چاپ دوم، تهران: علم.
- رحیمی خویگانی، محمد (1398) «بررسی و نقد ترجمه لایه بلاغی و ایدئولوژیک نامۀ 28 نهج البلاغه از منظر سبک‌شناسی لایه ای» پژوهشنامۀ علوی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، (1) 10، صص 77-96.
- سجودی، فرزان (1390). نشانه شناسی کاربردی، چاپ دوم، تهران: علم.
- سجودی، فرزان و اکبری، زینت (1393). «تحلیل انتقادی گفتمان مقامات مشایخ صوفیه»، کهننامۀ ادب پارسی، (4) 5، صص 73-97.
- سلطانی، علی اصغر (1387). قدرت گفتمان و زبان، تهران: نشر نی.
- شمیسا، سیروس. (1375). بیان و معانی. تهران: فردوس.
- صدری نیا، باقر و ابراهیم پور، محمد (1393). «دگرگونی گسترده کرامات در مناقب‌نامه های مشایخ تصوف»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، (37) 10، صص 145-182.
- صفوی، کوروش (1385). آشنایی با معنی شناسی، تهران: پژواک کیوان.
- طاهری، قدرت الله (1382). «بازیهای طنزآمیز زبانی ابوسعید در اسرارالتوحید»، پژوهشهای ادبی، شمارۀ دوم، صص 107-122.
- فتوحی، محمود (1391). سبک‌شناسی، تهران: سخن.
- قهرمانی، علی و فاضل، بیدار (1398). «تحلیل گفتمان انتقادی در نهج البلاغه براساس تئوری نورمن فرکلاف»، پژوهشنامۀ امامیه، (9) 5، صص 175-198.
- محمدبن منور (1367). اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابوسعید، مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگاه.
- وندایک، نئون ای (1389). مطالعاتی در تحلیل گفتمان انتقادی از دستور متن تا گفتمانکاوی انتقادی، ترجمۀ پیروز ایزدی و دیگران، تهران: دفتر مطالعات و توسعۀ رسانه ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- Lyons, J. (1977). Semantics (vol.2), Cambridge: university press.