ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 7، مهر 1399 ، شماره پی در پی 53

بازتاب علم وفق اعداد در شعر سیف اسفرنگی

صفحه (289 - 300)
حمیدرضا عظیمی (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : تیر 1399
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : شهریور 1399

چکیده

علم وفق اعداد از علوم غریبه و مباحث فن طلسمات و تعویذها و عزایم بشمار می‌آید. بخشی از مطالب این فن وارد فرهنگ و اعتقادات عامه و از آنجا وارد شعر و ادبیات فارسی شده است. در دیوان سیف‌الدین احمدبن محمد الاعرج اسفرنگی (۵۸۱-۶۶۶ق) مطالبی دربارۀ وفق اعداد و خاصیت «سه در سه» وجود دارد که در این مقاله با مراجعه به منابع کهن به بررسی آنها پرداخته شده است. این پژوهش مطالعه ای نظری است که به روش گردآوری کتابخانه ای انجام شده و موضوع وفق اعداد را در دیوان سیف اسفرنگی با مراجعه به منابع معتبر و کهن بررسی کرده است.بررسی سویه هایی از علم اوفاق و خواص و فروعات آن در شعر سیف اسفرنگی که به درک بهتر معنای این ابیات مینجامد و شناخت از انعکاس علوم غریبه در شعر و ادب فارسی را روشنتر میکند. در این مقاله مشخص شد: ۱. دیوان سیف اسفرنگ از منابع شاخص بازتاب علم وفق اعداد در ادب فارسی است و از این منظر امتیاز و تشخص دارد. ۲. همچنین با استفاده از منابع کهن و معتبر، ابعاد و مقولات اوفاق در شعر اسفرنگی توضیح داده شده است. ۳. نکاتی دربارۀ خاصیت سه در سه و خواص وفق و نقش وفق بر نگین و رایت شاهان گفته شد. ۴. این مباحث شناخت بخشی از عقاید عامه را دقیقتر کرده است. ۵. نکاتی دربارۀ تلفظ «سی» / «سه» مطرح گشته است. ۶. نکاتی تازه از تصور عامیانه و مربوط به طلسمات و عزایم راجع به درفش کاویان، انگشتر جم و مهر سلیمان طرح شد.

کلمات کلیدی
سیف اسفرنگی , خاقانی , علوم غریبه , اعداد وفقی , طلسم , سه در سه , تلفظ , فولکلور.