فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 9، شماره 2، تابستان 95 ، شماره پی در پی 32

مروری بر سیمای عرب در هزار سال نثر فارسی و نگاههای متفاوت در سبکهای مختلف آن

صفحه (170 - 188)
محمد عبد المجید (نویسنده مسئول)، شادروان محمدحسین محمدی
تاریخ دریافت مقاله : اردیبهشت 1394
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : شهریور 1395

چکیده
بررسی تصویر، تصویرشناسی و تصویر دیگری از اهمیت بسیاری برخوردار است. اهمیتش بیشتر به علت نقش آن در شناسایی ملتها به همدیگر و زدودن تصویر کلیشه ای و تحریف شده است که یک ملت دربارۀ ملتی دیگر دارد. از آنجایی که ادبیات میتواند ملل مختلف را با هم آشنا و نزدیک سازد پس، از آن انتظار میرود شکاف حاصل شده میان ملل نزدیک به همدیگر را از میان ببرد. در حقیقت حاکمیت آموزه های اسلامی، دو عضو پیکره امت عرب و ایرانی را به هم نزدیک میساخته است و زمانی که این آموزه ها در نظر گرفته میشده اند، شاهد دید باز و پذیرفتن دیگری بوده ایم و هنگامی که شرایط، آنها را از هم دور میکرده، اشتراکات آنان نادیده گرفته میشده و جستجوی ذره بینانۀ تفاوتها و تلاش برای بزرگنمایی آنها و گاه تحریف و تزویر حقایق، صورت میگرفته است. این مطلب را میتوان در آثار منثور فارسی از طریق بررسی سیمای عرب در آن مشاهده کرد. پژوهش پیش رو در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که تصویر دیگری (عرب) در نثر فارسی چگونه است؟ آیا نگاه نویسندگان ایرانی به عربها از دیرباز تاکنون یکسان و یا همسان بوده است؟ و اگر تغییری در آن صورت گرفته، عوامل تغییر چه بوده است؟ نتیجۀ این پژوهش تفاوت بسیاری بین نگاه به عرب پیش از قرن نوزدهم و پس از آن را نشان میدهد. نثر کلاسیک تصویر منصفانه ای از عرب به نقش کشیده است، ولی این تصویر در نثر معاصر تغییر کرده و بیشتر منفی بوده است. عوامل بسیاری در این تغییر نگاه نقش داشته اند که پژوهش به آنها پرداخته است.

کلمات کلیدی
تصویر , عرب , نثر فارسی , کلاسیک , معاصر