فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 9، شماره 2، تابستان 95 ، شماره پی در پی 32

بررسی خلاقیت هنری صائب در تصویرسازی با ابزار و شیوههای مجازات

صفحه (37 - 55)
سپیده جلیل زاده رضائی (نویسنده مسئول)، دکتر کامران پاشایی ، دکتر پروانه عادل زاده
تاریخ دریافت مقاله : فروردین 1394
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : شهریور 1395

چکیده
در میان متون ادبی، دیوان صائب تبریزی از جمله آثاری است که با خلق مضامین تازه و کاربرد تصاویر شاعرانه، عقاید، اندیشه ها و فرهنگ حاکم بر عصر صفویه را به روشنی منعکس میکند. این بازتاب که متأثر از روزگار شاعر، باورها و آرزوهای وی است، مباحثی چون جامعه شناسی، روانشناسی، اصول اعتقادی و حتی مسائل فلسفی را مطرح مینماید. با وجود روی کارآمدن مذهب تشیع در دورۀ صفویه، یکی از مسایل قابل توجه در دیوان صائب انتقاد از وضع نابسامان حکومت و بی عدالتیهای حاکم بر آن است و کاربرد ابزاری چون چوب دار، دوشاخه، تازیانه، میل، طشت خونین و... حاکی از اجرای مجازات های بیرحمانه ای است که دامان آن را به هفت بحر نتوان شست. این پژوهش برآن است تا به این پرسشها پاسخ دهدکه صائب با داشتن نگاهی باریک بینانه و روحیۀ لطیف شاعرانه، چگونه از این ابزار خشونت آمیز در اشعار خود استفاده کرده است؟ و دیگر آنکه کاربرد مجازات و ادوات آن چگونه فردیت شاعر را در تصاویر و مضامین ساخته شده نشان میدهد؟ بررسی و تحلیل این عناصر جدا از آنکه ارزش هنری اشعار صائب و وسعت دامنۀ خیال او را نمایان میکند، بخشی از فردیت او را با توجه به انتخاب تصاویر و مضامین ساخته شده، نشان میدهد و در فرع بازگوکنندۀ شیوۀ مجازات در دورۀ صفویه است.

کلمات کلیدی
سبک شناسی , صائب تبریزی , مضمون آفرینی , تصویرسازی , ابزار مجازات و شیوههای آن