فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 9، شماره 3، پاییز 95 ، شماره پی در پی 33

مقاله چهاردهم : سبک و چگونگی استفادۀ نویسندگان نثرهای تاریخی از ادب غنائی با تکیه بر نظریۀ انسجام واژگانی

صفحه (0 - 0)
دکتر سیدمرتضی میرهاشمی ، زهرا محمدیان(نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
زبان از مقولههای گوناگونی تشکیل میگردد یکی از آنها مقولههای واژگان است که خود از اقسام و انواعی برخوردار است. مهمترین مقوله واژگانی زبان گروه اسمی و گروه فعلی است که عناصر اصلی و پایهای واحد زبانی بزرگتر زبان یعنی جمله را میسازند و دیگر مقولهها عناصر پیرامونی جمله را تشکیل میدهند. عناصر اصلی و پیرامونی هماهنگ با قصد و ایجاد معانی و مفاهیم جملهای بکار گرفته میشوند دایره باز واژگانی در برخی گروههای اسمی این اجازه را میدهد که از واژههای همسو و هماهنگ و منسجم در خلق مفاهیم و معانی استفاده شود. واژههای منسجم و همسو که برخوردار از معانی همسو هستند منجر به خلق نوع ادبی میگردد که آن را از انواع دیگر متفاوت میسازد. برای خلق نوع ادبی، ایجاد مجموعهای از واژگان همگرا در سطح جمله ضروری است. این همگرایی اغلب در سه سطح اسم، فعل و صفت اتفاق میافتد. باتوجه به مفهوم، دیگر عناصر زبانی نیز در این آفرینش به خدمت گرفته میشوند. اگر واژههای فراوانی در یک متن بکار گرفته شود و این واژگان در محور همنشینی و جانشینی با یکدیگر ارتباطی معنایی داشته باشد موجب پیدایی متنی میشود که یک مفهوم خاصی را القاء میکنند. واژگان همآی و همسو که تراکم واژگانی خاص ایجاد میکنند و در میدان ارتباطی از شبکه معنایی خاصی برخوردارند and انسجام واژگانی خوانده میشود. این مقاله میکوشد با بهرهگیری از پیکره متنی تاریخ بیهقی و تاریخ وصّاف و جهانگشای جوینی و تاریخ یمینی باز نماید که این آثار اگرچه تاریخی و رواییند لیکن از پیکرههای ادب غنایی برخوردارند.

کلمات کلیدی
ادب غنایی , انسجام واژگان , متون تاریخی , هم‌آیی , هم‌معنایی .