ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 7، مهر 1399 ، شماره پی در پی 53

تبیین مؤلفه های شاخص پست مدرن در تاریخ سرّی بهادران فُرس قدیم شمیسا با تکیه بر مبانی وجودشناسی آن

صفحه (267 - 288)
فرشته ناصری (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : تیر 1399
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : شهریور 1399

چکیده

زمینه و هدف: در این پژوهش، به تبیین مؤلفه های شاخص وجودشناسی پست‌مدرن در رمان تاریخ سرّی بهادران فُرس قدیم شمیسا میپردازیم، تا دریابیم، وی با بهره گیری از چه تمهیداتی به بیان استنباط‌ها و ادراکات متفاوت و چندگانه این متن میپردازد و تا چه حد توانسته با برهم زدن ساحات‌ وجودی متن، به تبیین کلام خویش بر مبنای یگانه سازی موضوعات برای مخاطب، جهت ورود به ساحات‌ وجودی خویش در متن، توفیق یابد.

روش: پژوهش حاضر، مطالعه ای نظری است، که به شیوه پژوهش کتابخانه ای انجام شده است. محدوده و جامعه ی مورد پژوهش، رمان تاریخ سرّی بهادران فُرس قدیم، اثر سیروس شمیسا است‌، که توسط انتشارات فردوسی منتشر شده است.

یافته ها: شمیسا با کمک شگردهایی خاص، بر عدم قطعیت داستان تاریخ سرّی، می‌افزاید و خواننده را در سردرگمی کامل قرار میدهد تا مدام از خود سؤال کند، آنچه روایت میشود واقعی است یا خیالی؟ و کدامیک از ساحات‌ وجودی را باید بپذیرد؟ و ی با درگیرسازی خواننده، تمایل بیشتری به تأکید رابطه خود با مخاطب دارد و میکوشد او را در عمق مباحث وجودشناسانه وارد سازد و اینجاست که مخاطب در قبال نادیده گرفتن مؤلف متولد میشود. شگردهای فراداستانی نیز، در خدمت برجسته کردن مباحث وجودشناسانه این اثر قرار دارد و پیرامون آن نظم و انسجام میابد. شمیسا از لحظه ای که اولین اتصال کوتاه را ایجاد میکند، وارد داستان میشود و مرزهای واقعیت و تخیل را میشکند.

نتیجه گیری: شمیسا از یک سو با به چالش کشیدن تصورات معمول خواننده، مبنی بر جدایی تخیل از واقعیت، نسبی بودن حوادث جهان را میرساند، از سویی دیگر تراوشات ذهنی وی، قدرت تمییز و تشخیص جهان واقعی را ازجهان مخیل، برای خواننده مشکل ساخته و او را به تحیر وا میدارد.

کلمات کلیدی
پست‌مدرن , وجودشناسی , ساحات‌ وجودی , مرگ مؤلف , تاریخ سرّی بهادران فُرس قدیم.

• قرآن کریم
• التفکیک: الأصول والمقولات، ابراهیم، عبدالله، 1990، ط 1. المغرب: الدار البیضاء.
• المذاهب الأدبیه لدی الغرب، الأصفر، عبدالرزاق، 1999، ط 2. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
• الملحق الثقافی، الکراری، عبدالباسط، 2011، «موت المؤلف والنص من منظور التکوینیه النصیه». المغرب. السنه 59. العدد 817. صص 2-21.
• سلسله نقد العقل المعاصر، شریح، محمد عادل، 2008، ط 1. دمشق: آفاق معرفه متجدده.
• فی مناهج الدراسات الأدبیه، الواد، حسین، 1985، ط 2. المغرب: منشورات الجامعه.
• فی النظریه الأدبیه والحداثه، مرزوق، حلمی علی،2004، ط 1. الإسکندریه: دار الوفاء.
• مابعد الحداثه، سبیلا، محمد و بن عبدالعالی، عبدالسلام، 2007، ط 1. دار توبقال للنشر.
• نظریات النقد الأدبی فی مرحله مابعد الحداثه، حمداوی، جمیل، 2011، ط 1. جده: مطابع الأنوار المغاربیه.
• تاریخ سرّی بهادران فُرس قدیم، شمیسا، سیروس،1382، چ 1، تهران: فردوسی
• تولد دوباره یک فراداستان، تدینی، منصوره، 1387، دانشگاه تربیت مدرس: نقد ادبی، دوره 1، شماره 2، صص 63-82.
• داستان پسامدرنیستی، مک هیل، برایان، 1392، ترجمه علی معصومی، چ 2، تهران: ققنوس
• داستان کوتاه در ایران: داستان‌های پسامدرن، پاینده، حسین، 1390، چ 3، تهران: نیلوفر
• رمان پسامدرن و فیلم، نگاهی به ساختار و صناعات میکس، پاینده، حسین، 1389، تهران: هرمس
• فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی: از افلاطون تا عصر حاضر، مقدادی، بهرام، 1378، چ 2، تهران: فکر روز.
• فلسفه وجودی، مک ‌کواری، جان، ترجمه حنایی کاشانی، محمد سعید، 1377، چ 1، تهران: هرمس
• مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، پاینده، حسین، 1383، چ 1، تهران: روزگار
• مرگ مؤلف در نظریه های ادبی جدید، پاینده، حسین، 1385، فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی: نامه فرهنگستان، دوره 10، شماره 32، صص 26-44
• وجودشناسی پسامدرن در داستان رؤیا یا کابوس نوشته ابوتراب خسروی، شریفیان، مهدی؛ لطفی عزیز، محسن، 1392، دانشگاه رازی کرمانشاه: ادبیات و زبان‌ها، دوره 1، شماره 4، صص 59-78
• Cosequences of pragmatism, Rorty, Richard (1982). University of Minnesota press.
• Enlightenment and Action from Descartes to Kant, Losonsky, M. (2003).London: Cambridge University Press.
• Metafiction". The Encyclopedia of the Novel,Klinkowitz, Jerome. (1998). Chicago, London: Fitzroy Dearborn Publishers.
• Metafiction,Waugh, Patricia (1996). London: Routledge.
• Modern Literary Theory: A Comparative Introduction, Jefferson, Ann & David Robey (1993). London: B.T. Batsford.
• Narcissistic Narrative: The Metafictional Paradox, Hutcheon, Linda (1991).. London: Routledge.
• Pluralism in Posmodern Perspective, The Postmodern Reader, Hassan, Ihab (1992).. Ed: Charles Jencks, London: Academy Edition.
• Postmodernist Fiction,McHale, Brian (1994). London: Routledge.
• The death of the authr: Modern Criticism and Theory, Barthes, Roland (1988).. Edited by: David Lodge. Longman. London.