ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 8، آبان 1399 ، شماره پی در پی 54

معرفی و تحلیل متن نسخه خطی «دیوان مفلق تهرانی» و ویژگیهای سبکی آن

صفحه (41 - 67)
حسین اسدی ، منصوره ثابت زاده (نویسنده مسئول)، علیرضا صالحی
تاریخ دریافت مقاله : بهمن 1398
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : اردیبهشت 1399

چکیده
نسخه های خطّی شامل اطّلاعات تاریخی و سیاسی، اجتماعی و ادبی برای پژوهشگران است. یکی از این نسخه ها، دیوان اشعار میرزا محمدعلی دنبلی، متخلّص به مُفلِق تهرانی در عصر قاجاریه و دورۀ سبک بازگشت ادبی است که تاکنون نویسنده و حتّی خود اثر معرّفی نشده است. «دیوان مفلق» 2400 بیت در قالب قصیده و قطعه و ترکیب بند و غزل است. محتوایِ غالب دیوان، در بیان مدح شاهان و شاهزادگان قاجار و صاحب منصبان و در بیان هجو و هزل امیران و خوانین عصر میباشد. شعر او به جهت زبانی فصیح و رسا است. او در سرودن اشعار از ساختار و سبک دورۀ خراسانی و عراقی تبعیّت میکند. مهمترین سوالها در این پژوهش این است که مفلق تهرانی کیست؟ سبک و ویژگیهای سبکی و موضوعات دیوان شعر او چیست؟ در ادامه با بررسی دقیقتر این اثر، ارزش ادبی و تاریخی آن معرّفی خواهد شد. در این مقاله نخست به شناخت مفلق طهرانی و پس از آن به معرّفی نسخه های دیوان و شرح لازم بر آن و ارزیابی شعر وی میپردازیم.

کلمات کلیدی
شعر فارسی , شعر دورۀ قاجار , تصحیح متون فارسی , میرزا محمدعلی دنبلی , مفلق تهرانی

• - قرآن کریم
• - ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1380)، تهران: سخن.
• - تذکره حدیقه الشعرا، دیوان بیگی شیرازی، احمد. (1366)، با تصحیح و تحشیه دکتر خیامپور. تهران: زرّین.
• - حدائق السحر فی دقائق الشعر، وطواط، (1362)، تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: طهوری و سنایی.
• - سبک شناسی شعر، شمیسا، سیروس. (1374)، تهران: فردوس
• - سفینه المحمود، قاجار، محمود میرزا. (1346)، ج1. به تصحیح و تحشیه دکتر خیامپور. تبریز: شفق.
• - مجمع الفصحا، هدایت، رضاقلی خان، (1381)، بکوشش رضاقلی خان هدایت، بخش اول ج 1، تهران: امیرکبیر
• - موسیقی شعر، شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1373)، چاپ دوازدهم. تهران: آگاه.
• - نظریه تاریخ ادبیات، فتوحی، محمود، (1387)، تهران: سخن.
• - واژه نامه هنر شاعری، میرصادقی، میمنت. (1357)، تهران: کتاب ممتاز.
• - هجو در شعر فارسی، نیکوبخت، ناصر، (1380)، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.
• فهرست منابع مقالات:
• - بررسی تحلیلی کاغذ در نسخه های خطی ایرانی-اسلامی، عظیمی، حبیب الله. (1390)، فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات. شماره 88.