ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 4، تیر 1399 ، شماره پی در پی 50

معرفی نسخه خطی کلیاتِ طالب علی خانِ لکهنوی متخلّص به عیشی"باگذر از سبک غزلیات وی

صفحه (65 - 85)
زیبا فلاحی، مهرداد چترایی(نویسنده مسئول)، مریم محمودی
تاریخ دریافت مقاله : فروردین 98
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : تیر 98

چکیده

طالب علی خان لکهنویی(1232ق) متخلص به عیشی از شاعران و نویسندگان شبه قاره است، که به دو زبان فارسی و هندی شعر گفته است. کلیات دیوان وی تا کنون در زبان فارسی دست نخورده باقی مانده است و حاوی 6435 بیت شامل قصاید، مثنوی های بزمی، رباعی ، دوبیتی و انواع دیگر ادبی است. عیشی با سرودن 203 غزل فارسی در 1593 بیت و 133 غزل در بحرهای سبک ساز رمل و هزج؛ باید مانند غالب دهلوی و کلیم کاشانی؛ شاعر سبک هندی خوانده می شد امّا؛ با پژوهش دقیق و استخراج اوزان به شیوه تحلیلی_ توصیفی به نتایجی متفاوت دست یافته ایم. قرن سیزدهم دورهء بازگشت ادبیست. اینگفتار؛ ضمن معرفی نسخه ؛ نحستین بار ؛ بسبک غزلیات ؛مختصات لغوی،ادبی و فکری وی پرداخته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد طالب علی خان از نظر بلاغت ادبی توجهی افراطی به صنعت تشبیه از نوع بلیغ دارد ؛از نظر لغوی الفاظ میخانه ای و اصطلاحات صوفیانه را برای معانی بلندبکار گرفته ؛ نسبت به ادبیات و فرهنگِ ایران باستان هرچند در یک غزل ؛ علاقه نشان داده است. درفضای اندیشهء حافظ شیراز ؛وزبان عارفانهءصائب بال و پر گشوده است. ذهنی فلسفی و تقدیری دارد. حزن در جهانِ تفکر وی بنیادی هستی شنا سانه ست. غزل وی ادامهءسبک هندی وگاهی در وزن شعر؛ اوج موسیقی آوایی حافظ شیراز در تمایل به سبک بازگشت را تجربه نموده است . and lt;-p and gt;

کلمات کلیدی
طالبعلی خان عیشی , کلیات دیوان , سبک غزل , موسیقی

• آیینه خانه (بررسی مضمون آیینه درشعرغنی کشمیری)، محمودی، مریم. (1392)، فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثرفارسی (بهار ادب)، سال ششم، شماره چهارم، پیاپی22؛ ص316
• آفاق غزل فارسی، صبور، داریوش.(1384)، چاپ دوم، تهران: انتشارات زوّار.
• بررسی آماری اوزان غزل¬های بیدل دهلوی و مقایسه¬ آنها با وزن غزل فارسی و سبک هندی ،کهدویی، محمد کاظم. کمالی، مهدی.الهام بخش، سیدمحمود. (1388)، ، مجله فنون ادبی، علمی پژوهشی، دانشگاه اصفهان، سال اول، شماره1،صص107-126 .
• بررسی آماری اوزان غزل¬های غالب دهلوی ، نجاریان، محمد رضا؛غضنفری؛ مریم.(1392)، فنون ادبی،دانشگاه اصفهان، سال پنجم، شماره 2، پیاپی 9، صص149-160
• بررسی سبک غزلیات نظامی گنجوی، نوروزی، زینب و حسین¬زاده،محبوبه.(1392)، فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی، بهار ادب، سال ششم، شماره سوم، شماره پیاپی 21، ص 533-515.
• بررسی گونه¬های وزن در غزل شاعران بزرگ سده¬های دهم، یازدهم و دوازدهم ،کرمی، محمد حسین و مرادی، محمد.(1389)، ،فنون ادبی، سال دوم، شماره 2 پیا پی3، صص18-1 .
• بررسی میزان تأثیر محتوایی اشعار بر انتخاب وزن در قصاید فارسی پیش از مغول ،کرمی، محمد حسین و مرادی، محمد.(1395)، ، فنون ادبی، سال هشتم، شماره 4،پیاپی17، صص32-17.
• سبک شناسی شعر فارسی از رودکی تا شاملو، فرشیدورد، خسرو.(1378)، تهران: نشرجامی.
• سبک هندی و کلیم کاشانی(1369). لنگرودی، شمس. نشر مرکز، چاپ دوم، تهران.
• سبک شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو، غلامرضایی، محمد.(1377)، نشر جامی، چاپ اول، تهران
• سیر غزل در شعر فارسی، شمیسا، سیروس. (1386)، چاپ هفتم، تهران:نشر:علم.
• شاخ نبات حافظ ،برزگر خالق، ،محمدرضا، 1382، چاپ اول،انتشارات زوّار، تهران.
• شریان های حیاتی زبان فارسی در قلب شبه قاره، پناهی، نعمت الله، 20-4-1397،©2012-2018 http:--www.pishkhaan.net ، پیشخوان روزنامه خراسان.
• طالب علی عیشی(مقاله به زبان اردو)، قیصر آمرهوی،سیدحسن.(1960)، مجله¬ی معارف، دارالمصنفین شهر اعظم گرِ هندوستان، شماره4، جلد5، آوریل1960، شماره5، جلد5، صفحات 261-273ومیِ1960،صفحات389-
• فرهنگ اشارات، شمیسا،سیروس.(1387)،چاپ نخست ویرایش دوم، نشر میترا، تهران.
• موسیقی شعر، شفیعی کدکنی، محمدرضا.(1379)، چاپ ششم، تهران: آگاه.
• نسخه خطی دیوان عیشی به شماره ،نسخه ی "کلیات دیوان طالب علی عیشی" به شماره 676-16342 سنه 1232ه.ق مجلس شورای اسلامی(سنا) .
• The fersian meter, ELWELL-Sutton.f.(1976), Cambridge university Press.