ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 5، مرداد 1399 ، شماره پی در پی 51

سبک شناسی لایه ا‌ی آثار برجسته عرفانی حکیم ملاعباسعلی کیوان قزوینی در دو لایه واژگانی و ایدئولوژیک

صفحه (1 - 21)
ناصر محسنی نیا ، محسن ابوالقاسمی (نویسنده مسئول)، رقیه صدرایی
تاریخ دریافت مقاله : تابستان 98
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : تابستان 98

چکیده

سبک‌شناسی لایه ای، دانشی جدید است که از جامعترین روشها برای بررسی و تحلیل عملی و کاربردی سبک متون و آثار ادبی مورد نظر بهره میگیرد و روشی است مرکب از دانش سبک شناسی عمومی، فرمالیسم و ساختارگرایی.

در این شیوه، متن یا متون موردنظر به پنج لایه آوائی، واژگانی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک تقسیم میشود و سبک شناس به بررسی جداگانه هر لایه، با اتّکاء به اصول حاکم بر هر لایه اقدام میکند و سهم هر لایه را در کشف و توضیح نگرش فکری مؤلّف و اهداف او از تألیف متن را بررسی و مشخص میکند. نظربه اینکه در هر گونه بررسی و تحلیل سبک شناسانه یک متن، مبنای کار بر ساختارهای برجسته و پُر بسامد آن متن استوار است. بدین جهت در این پژوهش بدلیل برجسته بودن دو لایه واژگانی و ایدئولوژیک در سه مورد از آثار حکیم ملّاعباسعلی کیوان قزوینی (1357-1277 ق) شامل؛ بهین سخن، استوار و رازگشا، به بررسی و تحلیل آثار یاد شده بر اساس دو لایه یاد شده پرداخته ایم. شیوه کار در این پژوهش توصیفی – تحلیلی و روش کار کتابخانه ای با رویکرد گفتمان انتقادی است. با بررسی و تحلیل آثار موردنظر، سهم هر لایه از دو لایه مورد نظر در کشف و توضیح اندیشه ها و افکار عرفانی مؤلّف و نحوه بروز آنها در آثار مورد بررسی مشخص گردیده است.

کلمات کلیدی
ملاعباسعلی کیوان قزوینی , تصوف و عرفان ایران در دوره مع , سبک‌شناسی لایه‌ای , لایه‌های واژگانی و ایدئولوژیک , استوار , بهین سخن و رازگشا

• «مارکسیسم و نقد ادبی»، ایگلتون تری، (1383)، ترجمه اکبر معصوم بیگی تهران: نشردیگر.
• «دانشنامه سیاسی» ، آشوری، داریوش(1383)، تهران: نشر مروارید.
• «سبک‌شناسی؛ 3 مجله»، بهار، محمّدتقی ملک الشعراء. (1369)، تهران: انتشارات سپهر.
• «دو رساله در زندگی و شهادت جناب سلطان علیشاه»، پازوکی، شهرام. (1387)، تهران: بی‌نا.
• «تحلیل نامه‌ای از تاریخ بیهقی با رویکرد معناشناسی کاربردی»، پهلوان زاده، محمدرضا و نصرت ناصری مشهدی. (1387)، تهران: مجلۀ دانشگاه تربیت معلم، شماره 62.
• «فرهنگ سخنوران و سرایندگان قزوین»، خیری، سیّد محمود. (1360)
• «تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن»، زرین‌کوب، عبدالحسن. (1385) ترجمه دکتر مجدالدین کیوانی، تهران: نشر سخن، چاپ دوم.
• «نشانه‌شناسی کاربردی»، سجودی، فروزان. (1387)، تهران: نشر قصّه.
• «دو رساله در تاریخ جدید تصوّف ایران»، سمیعی کرمانشاهی، کیوان و منوچهر صدوقی سُها. (1370)، تهران: نشر پاژنگ.
• حاج ملاعباسعلی کیوان قزوینی»، سمیعی کرمانشاهی، کیوان. (1349)، تهران: مجله وحید، شهریور 1349، شماره 86.
• «الاسلوب؛ دراسه بلاغیه تحلیله لأصول الاسالیب الادبیه»، شایب، احمد. (2006)، قاهره مکتبه النهضه المصریه.
• «موسیقی شعر»، شفیعی کد‌کنی، محمدرضا. (1358)، تهران: انتشارات طوس.
• «سبک‌شناسی»، شمیسا، سیروس. (1372)، تهران: انتشارات پیام نور.
• «کلیّات سبک شناسی»، شمیسا، سیروس. (1373)، ب جلد 1، تهران: فردوس، چاپ دوم.
• «سبک‌شناسی شعر»، شمیسا، سیروس. (1374)، تهران: فردوس.
• «درآمدی برسبک شناسی در ادبیات»، عبادیان، محمد. (1368)، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی تهران.
• «درآمدی برسبک شناسی ساختاری»، غیاثی، محمدنقی. (1368)، تهران: شعله اندیشه.
• «سبک‌شناسی، نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها»، فتوحی، محمود. (1391)، تهران: انتشارات سخن.
• «علم الاسلوب مبادئه و اجرائاته»، فضل، صلاح. (1998)، قاهره: دارالشروق، چاپ اول.
• «بهین سخن»، کیوان قزوینی، عباسعلی. (1387)، الف، به اهتمام محمود عباسی، تهران: نشر راه نیکان، چاپ اول.
• «استوار رازدار» ب، کیوان قزوینی، عباسعلی. (1387)، به کوشش محمود عباسی، تهران: انتشارات راه نیکان، چاپ اول.
• «رازگشا»، کیوان قزوینی، عباسعلی. (1376)، به اهتمام محمود عباسی، تهران: بی‌نا.
• «عرفان نامه»، کیوان قزوینی، عباسعلی. (1388)، به اهتمام مسعود رضا مدرس چهاردهی، تهران: انتشارات آفرینش، چاپ اول.
• «کیوان نامه»، کیوان قزوینی، عباسعلی. (1308)، تهران: چاپخانه بوسفور، نسخه نایاب دانشگاه تهران.
• «مینودر، شرح حال و آثار رجال و دانشمندان قزوین»، گلریز قزوینی، سیّدمحمدعلی (1368)، قزوین: انتشارات طه.
• «از پوشیده گوئی تا روشن گوئی»، مختاری، محمد. (1375)، تهران: فرهنگ توسعه.
• «سیری در تصوف»، مدرسی چهاردهی، نورالدین. (1361)، تهران: نشر اشراقی، چاپ دوم.
• «برگی از تاریخ قزوین»،مدرسی طباطبائی، سید حسین (1361)، قم: انتشارات مرعشی نجفی، چاپ چهارم.
• «مشاهیر قزوین»، نورمحمدی، مهدی. (1389)، قزوین: نشر سایه گستر، چاپ سوم.
• «مبانی سبک شناسی»، وردانک، پیتر. (1393)، ترجمه: محمد غفّاری، تهران: نشر نی، چاپ دوم.