ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 6، شهریور 1399 ، شماره پی در پی 52

سبک شناسی بحرالمعارف شهاب الدین علی دانیالی فسوی جهرمی و معرفی نسخ خطی آن

صفحه (41 - 64)
بیتا قاسمی ، سید مهدی خیراندیش (نویسنده مسئول)، محمدهادی خالق زاده
تاریخ دریافت مقاله : دی 1398
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : فروردین 1399

چکیده

مثنوی بحرالمعارف، دومین اثر از شهاب الدین علی دانیالی فسوی جهرمی است که دو نسخۀ خطی از این مثنوی به شماره 9371 در کتابخانۀ مجلس موجود میباشد. نسخه اول و نسخه دوم، که به روش مقابله تصحیح شده است. درونمایه و محتوای این منظومه، در عرفان و اخلاق است. در پژوهش حاضر که کتابخانه ای و بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر متن نسخۀ مثنوی بحرالمعارف صورت گرفته، سعی بر آن است تا نسخۀ خطی را مورد بررسی قرار داده و منابع شهاب الدین علی دانیالی فسوی جهرمی برای سرودن این اثر و همچنین بررسی فضای فرهنگی معاصر با دورۀ نویسنده شناسایی شود و ویژگیهای سبکی آن نیز مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. نویسنده در این مقاله به دنبال جواب این پرسش است که بارزترین ویژگیهای سبکی مثنوی بحرالمعارف چیست؟ حاصل پژوهش نشان میدهد که زبان ساده و روان، ترکیب سازیهای مضمون آفرین، تسکین متحرک، تخفیف واژه، به کار بردن واژه های عربی، تشبیهات محسوس، استفاده مناسب و متناسب از انواع صورخیال تا جایی که لفظ و معنی در مقابل هم قرار گیرند و سبب پیچیدگی کلام نشود، از جمله خصوصیات سبکی این مثنوی است.

کلمات کلیدی
شهاب الدین علی دانیالی فسوی جه , مثنوی بحرالمعارف , تحلیل سبکی و محتوایی

• الفقریه «نسخه خطی»،دانیالی جهرمی، شهاب بن علاء بن علی ، کتابخانه ملک، 4214، تهران.
• المعجم فی معایبر اشعار العجم، شمس قیس رازی ،1345، تصحیح مدرس رضوی،چاپ چهاردهم، تهران: دانشگاه تهران.
• بحرالمعارف«نسخ خطی»، دانیالی جهرمی، شهاب بن علاء بن علی ،کتابخانه مجلس، 9371، تهران.
• بدایع الافکار فی صنایعالاشعار، کاشفی، میرزا حسین،1331، ویراستۀ میرجلال الدین کزازی، تهران: نشر مرکز.
• بدایع الصنایع، حسینی، امیر محمود،1324، تصحیح رحیم مسلمانیان قبادیانی، تهران : بنیاد موقوفات دکتر افشار.
• بزرگان جهرم، اشراق ، کریم، 1351 ، تهران خیام
• بوسعیدی از دیار جنوب، نحوی، اکبر و رستم فتوت، 1385، آینه میراث، دورۀ جدید سال ششم، شماره چهارم، صص288 ـ 265.
• بیان، شمیسا، سیروس،1378 ،چاپ دوم، تهران: فردوسی .
• تذکره نصرآبادی، نصرآبادی اصفهانی ، میرزا محمدطاهر ،1317 ، تصحیح وحید دستگردی، تهران : ارمغان.
• جواهرالادراج و زواهرالادراج« نسخه خطی»، دانیالی جهرمی، شهاب بن علاء بن علی، کتابخانه آیت الله مرعشی، 8135، قم
• چشم انداز شعر معاصر ایران ، زرقانی، سید مهدی،1387 ، تهران: ثالث.
• خلد برین ( ایران در روزگار صفویان )، واله اصفهانی، محمد یوسف، 1372، به کوشش هاشم محدث، تهران : بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
• دیوان حافظ (1380 )، حافظ شیرازی ، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران : صفی علیشاه
• ریاض الحکماء و حیاض الفضلاء ، افندی اصفهانی، میرزا عبدالله ، 1403 هجری ، قم: مکتبه آیه الله مرعشی.
• سبک شناسی شعر ، شمیسا، سیروس ،1379، چاپ ششم، تهران: فردوس.
• شاعر آینه ها، شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1379، تهران : آگه
• شرح زندگانی جلال الدین دوانی، دوانی، علی ، 1334، قم : حکمت.
• صور خیال در شعر فارسی، شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1347 ، تهران : آگه
• فرهنگ اصطلاحات ادبی ، داد، سیما ،1385 ، چاپ سوم، تهران: مروارید
• فرهنگ لغت دهخدا، دهخدا، علی اکبر،1373 ،16ج ، تهران : امیرکبیر.
• فنون بلاغت و صناعات ادبی ، همایی، جلال الدین،1334 ، تهران : توس .
• کلیات سبک شناسی، شمیسا، سیروس ،1373 ، چاپ دهم، تهران: فردوس.
• مصباح السالکین«نسخ خطی»، دانیالی جهرمی، شهاب بن علاء بن علی، کتابخانه آستان قدس رضوی، 23022، مشهد
• معالم البلاغه ، رجایی، محمد خلیل،1332 ، شیراز : انتشارات دانشگاه شیراز .
• موسیقی در ادبیات، طهماسبی، طغرل، 1380، تهران: رهام
• موسیقی شعر، شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1366، تهران : آگه
• نصایح دانیالیه«نسخه خطی»، دانیالی جهرمی، شهاب بن علاء بن علی، کتابخانه مجلس، 9371، تهران.
• نگاهی تازه به بدیع، شمیسا، سیروس، 1378، چاپ سوم، تهران: فردوسی.