فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 1، بهار 98 ، شماره پی در پی 43

دگردیسی قهرمانان و شخصیتهای اسطورهای در گونههای عرفانی، غنایی و معاصر

صفحه (221 - 240)
فاطمه مدرسی (نویسنده مسئول)، رحیم کوشش ، صبا سلوکیان
تاریخ دریافت مقاله : زمستان 96
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : بهار 97

چکیده

زبان به عنوان دستگاهی نظام مند، ابزار بیان خالق اثر ادبی است و در این میان خالق اثر نگاهی گسترده به گذشته و حال خود دارد، تمام امکانات زبان را به کار میگیرد تا احساسات، عواطف و نگرشی را که با جهان درون و بیرون خود برقرار میکند، از طریق نشانه های زبانی به خواننده منتقل کند و خواننده نیز از سوی دیگر با اثر او نسبتی عاطفی برقرار کرده و از آن تأثیر میپذیرد. یکی از این امکانات، نگاهی است که آفرینندۀ اثر ادبی به گذشته دارد، بهره گیری شاعران و نویسندگان در سه دورۀ مختلف تاریخ زبان و ادبیات فارسی از دلالتهای گوناگون قهرمانان اسطوره ای و جلوه ها ی متفاوت شخصیّتهای اسطوره ای در گونه های غنایی، عرفانی و معاصر موضوع این پژوهش است. در این پژوهش، نگارندگان با نگاهی ساختگرایانه در پی بررسی دگردیسی شخصیّتهای اساطیری گونه های مختلف ادبی میباشند تا دریابند شاعران و نویسندگان با چه نگرشی توانایی آن را داشته اند که بر اساس باورهایشان نمادهای مختلف و کارکردهای قهرمانان اسطوره ای را بگونه ای که میخواستند به خدمت متن ادبی خویش درآورند.

کلمات کلیدی
نظام اطلاعاتی , متون منثور , جاسوسی , قهرمان , اسطوره , دگردیسی , ادبیات غنایی , ادبیات عرفانی , ادبیات معاصر

• انواع ادبی، شمیسا، سیروس (1387) چاپ ششم، تهران: فردوسی
• اسطوره ی زال، مختاری، محمد (1379) چاپ اول، تهران: توس
• بینش اساطیری، شایگان، داریوش (1391)، چاپ اول، تهران: اساطیر
• تاسیان، ابتهاج، هوشنگ (1385) چاپ اول، تهران: مرکز
• جستاری چند در فرهنگ ایران، بهار، مهرداد (1376) چاپ سوم، تهران: فکر روز
• تصویرآفرینی در شاهنامه، رستگارفسایی، منصور (1369) چاپ اول، شیراز: دانشگاه شیراز
• جهان اسطوره شناسی، اسطوره در جهان اسلام و عرب، ستاری، جلال (1384) چاپ اول، تهران: مرکز
• حافظ نامه، حافظ خرمشاهی، بهاء الدین (1385) چاپ سوم، تهران: علمی و فرهنگی
• حدیقه الحقیقه، سنایی غزنوی، رضوی، مدرس (1366) چاپ چهارم، تهران: دانشگاه تهران
• حماسه سرایی در ایران، صفا، ذبیح الله (1354) چاپ سوم، تهران: امیرکبیر
• خسرو و شیرین. نظامی، وحید دستگردی، حسن (1382) چاپ اول، تهران: قطره
• دیوان اشعار، بهار، ملک الشعرا (1387) جاپ اول، تهران: نگاه
• 13- دیوان اشعار، عطار، فریدالدین (1359) چاپ اول، درویش، محمد. تهران: جاویدان
• رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، پورنامداریان، تقی (1389) ، تهران: علمی و فرهنگی
• روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان، کوربن، هانری، روح بخشان. ع (1384) تهران: اساطیر
• زندگی و مهاجرت نژاد آریا، جنیدی، فریدون (1368) چاپ چهارم، تهران: نشر بلخ
• سایه های شکار شده، سرکاراتی، بهمن (1378) چاپ اول، تهران: نشر قطره
• شاهنامه، فردوسی، ابوالقاسم، خالقی مطلق، جلال (1390) چاپ اول، تهران:سخن
• شرح حکمت اشراق، قطب الدین شیرازی، محمودبن مسعود، محقق، مهدی (1383) چاپ اول، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
• شعر زمان ما، اخوان ثالث، مهدی (1368) حقوقی، محمد، چاپ اول، تهران: نگاه
• شعر و اندیشه، آشوری، داریوش (1373) چاپ اول، تهران: مرکز
• صورخیال در شعر فارسی، شفیعی کدکنی، محمدرضا (1372) تهران: آگه
• فرهنگ اساطیر، یاحقی، جعفر (1368) چاپ دوم، تهران: سروش
• قصه های شیخ اشراق، سهروردی شهاب الدین، مدرس صادقی، جعفر (1389) تهران: مرکز
• کلیات سعدی، سعدی، مصلح الدین، فروغی، محمدعلی (1385) چاپ اول، تهران: هرمس
• کلیات شمس تبریزی، مولوی، جلال الدین محمد، فروزانفر، بدیع الزمان (1376) چاپ چهاردهم، تهران: امیرکبیر
• گفتاری درباره نقد، هوف، گراهام، پروینی، نسرین (1365) چاپ اول، تهران: امیرکبیر
• مجموعه ی آثار، شاملو، احمد (1383) چاپ اول، تهران: نگاه
• مجموعه اشعار، آتشی، منوچهر (1390) چاپ اول، تهران: نگاه
• مجموعه اشعار، مصدق، محمد (1391) چاپ اول، تهران: نگاه 32- مجموعه اشعار، منزوی، حسین (1391) چاپ اول، تهران: نگاه
• مقدمه ایی بر رستم و اسفندیار، مسکوب، شاهرخ (1389) چاپ نهم، تهران: امیرکبیر
• منظومه آرش، کسرایی، سیاووش (1387) چاپ سوم، تهران: نگاه
• نامه باستان، کزازی، میرجلال الدین (1385) چاپ سوم، تهران: سمت
• نامه سهروردی، محمدخانی، علی اصغر (1386) چاپ دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد
• ویس و رامین، اسعدگرگانی، فخرالدین (1394) مینوی، مجتبی، تهران: هیرمند