ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 14، شماره 1، فروردین 1400 ، شماره پی در پی 59

بررسی نسخۀ خطی«لسان‌الذاکرین» اثر «راثی نائینی» از دیدگاه سبک‌شناسی

صفحه (123 - 137)
حسینعلی پورمدنی ، امیرحسین همتی (نویسنده مسئول)، سیدمحمد راستگو
تاریخ دریافت مقاله : بهمن 1398
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : اردیبهشت 1399

چکیده

زمینه و هدف: احیای نسخ خطی گامی مؤثر در شناخت میراث فرهنگی و ادبی هر قومی است. پیشرفت و اعتلای هیچ ملتی میسر نمیشود مگر اینکه از پیشینۀ تاریخ ادب و فرهنگ خود آگاهی داشته باشد. ازاینرو انتقال آثار گذشتگان به شیوۀ صحیح و به دور از دخل و تصرف از ضروریات فرهنگی هر جامعه ای است. نسخۀ خطی «لسان‌الذاکرین» اثر «راثی نائینی» یکی از نسخه های خطّی منثور قرن دوازدهم هجری است که تا کنون تصحیح و چاپ نشده و به شمارۀ 548، در کتابخانۀ مسجد گوهرشاد ثبت شده است. این پژوهش ضمن ارائۀ توضیحاتی دربارۀ محتوای نسخۀخطی «لسان‌الذاکرین»، به بررسی مهمترین ویژگیهای سبک‌شناسی آن در سه سطح فکری، ادبی و زبانی میپردازد.

روش مطالعه: این پژوهش به شیوۀ تحلیل محتوا و کتابخانه ای انجام شده است.

یافته ها: موضوع این این اثر مربوط به وقایع جانسوز کربلا و مختصری از احوال و فضائل ائمۀ اطهار علیهم‌السلام همراه با اشعار فارسی از مؤلف است و از نوع «مقتل» محسوب میشود.

نتیجه گیری: این اثر با نثری ساده و زیبا در قالب عبارات موزون و مسجع، آمیخته به اشعار و ابیات فراوان که بیشتر آنها از مؤلف هستند، به همراه اقتباس از آیات و احادیث متعدد، به بیان شرح مصیبتهای وارده بر ائمۀ اطهار پرداخته است. بازیهای لفظی فراوان مؤلف با اسامی یاران سیدالشهداء در اشکال جناس و سجع و ایهام از ویژگیهای شاخص این اثر است.

کلمات کلیدی
لسان‌الذاکرین , راثی نائینی , نسخه خطی , سده دوازدهم هجری

• - بدیع از دیدگاه زیباشناسی ، وحیدیان کامیار، تقی ،(1379) تهران، نشر دوستان.
• - بررسی سبکی لسان‌الذاکرین راثی‌نائینی ، همتی، امیرحسین ،(1390) مجله پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، شماره 3، صص180 – 149.
• - تاریخ زبان فارسی، ناتل خانلری، پرویز؛( 1374) چاپ پنجم، تهران: نشر سیمرغ.
• - تقابل معنایی و جزء واژگانی در ترجمه، صناعتی، مرضیه و محمدرضا ، (1377)سومین کنگره بررسی مسائل ترجمه، تبریز، دانشگاه تبریز.
• - دربارۀ ادبیات و نقد ادبی، فرشیدورد،خسرو ،(1363) تهران: انتشارات امیر کبیر.
• - سبک‌شناسی شعر فارسی از رودکی تا شاملو، غلامرضایی، محمد؛( 1381)تهران: جامی.
• -صور خیال در شعر فارسی شفیعی کدکنی، محمدرضا،(1372) تهران، آگاه.
• - لسان‌الذاکرین (بی‌تا)، راثی‌نائینی، محمدهادی ، نسخه خطی ش 548، کتابخانه مسجد گوهرشاد.
• -معالم البلاغه، رجایی.خلیل، (1340)شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
• -موسیقی شعر ، شفیعی کدکنی، محمدرضا ،(1376) ،چاپ پنجم، تهران: آگه.
• - میزگرد شیوه‌های احیای متون سرای اهل قلم ‌‌،مایل هروی‌، نجیب ،(1379 ) ، آینه میراث، ش 9.
• -واژه‌نامۀ هنر شاعری، میرصادقی، میمنت؛ ( 1376) ،تهران: کتاب مهناز.