سال : 17
شماره : 6
شماره پی در پی : 100
- تعداد نمایش : 204
- تعداد دانلود : 60
- Doi: 10.22034/bahareadab.2024 .17 .7635
ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 17،
شماره 6،
،
شماره پی در پی 100
بررسی مضامین کلامی اشعار ناصر خسرو قبادیانی
صفحه
(294
- 279)
سیده پرنیان دریاباری (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله
: اسفند 1402
تاریخ پذیرش قطعی مقاله
: خرداد 1403
چکیده
هدف و زمینه: در اشعار حکیم ابومعین ناصر بن خسرو قبادیانی شاعر و نویسنده قرن پنجم هجری مضامین کلامی زیادی وجود دارد. وی مبلغ مذهب اسماعیلی با مقام «حجت» و مأمور نشر عقاید اسماعیلیه بود که از شاخه های شیعه به شمار می آید.در این مقاله به بررسی مباحث کلامی به کار گرفته شده در اشعار وی پرداخته شده است.
روش پژوهش: این بررسی با مطالعه کتابخانه ای و به شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده است و جامعه آماری تحقیق، دیوان ناصرخسرو قبادیانی میباشد.
یافته ها: از جمله مباحث کلامی که در اشعار ناصرخسرو پرتکرار مطرح شده، بحث امامت است. امامت سبب جدایی این فِرقه کلامی از دیگر فِرق میشود. بیشتر تاکید این شاعر در بحث امامت بر احتجاج به اعلان امامت و جانشینی حضرت امیرالمومنین(ع) در روز غدیر و اشاره به خطبه غدیر و وقایع آن، احتجاج به آیات و احادیث درباره منزلت حضرت امیرالمومنین (ع) و احتجاج به فضایل خاص مولی الموحدین حضرت علی بن ابیطالب(ع) و احادیث پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) درباره جانشینی حضرت امیرالمومنین (ع) است.
نتایج: ناصر خسرو در اشعار خود به دو مبحث کلامی یعنی امامت و عدل بسیار توجه و تاکید کرده است. همچنین در اشعار خود به بحث درباره قضا و قدر و جبر و اختیار که از موضوعات مطرح کلامی در آن روزگار بوده پرداخته است. وی در اشعار خود، به تبیین نظر خویش در مباحث کلامی عدل، شفاعت، خلافت، صفات خداوند، ذات خداوند، حادث بودن جهان، جبر و اختیار و قضا و قدر نیز همت گماشته است.
کلمات کلیدی
ناصر خسرو
, کلام
, اسماعیلیه
, امامیه
, امامت
- قرآن کریم
- حلبى على اصغر، (1376)، تاریخ علم کلام در ایران و جهان، تهران: اساطیر
- دفتری فرهاد،(1375) تاریخ وعقاید اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدره ای، تهران: فروزان روز
- رئیس السادات سیدحسین، (1382)، اندیشه های کلامی شیعه با جستارهایی درباره معتزله، اشاعره و شعوبیه، مشهد: جلیل
- سبحانى جعفر، (1387) ، راهنماى حقیقت، تهران: مشعر
- صابری حسین، (1383)، تاریخ فرق اسلامی، تهران: سمت
- طبرسى فضل بن حسن، (1390)، زندگانى چهارده معصوم علیهم السلام- ترجمه إعلام الورى، تهران: کتاب فروشى علمیه اسلامیه
- عامرى ابو الحسن،(1417ق). ،إنقاذ البشر من الجبر و القدر، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
- کلینى محمد بن یعقوب بن اسحاق، (1407)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه
- کلینى محمد بن یعقوب، (1369)، أصول الکافی، ترجمه: مصطفوى، تهران: کتاب فروشى علمیه اسلامیه
- مجلسی محمد باقر بن محمدتقی، (1392)، ترجمه بحارالانوار، ترجمه: گروه مترجمان، جلد 21، تهران: نهاد کتابخانه های عمومی کشور
- مجلسی محمد باقر،(1381) ، عین الحیات، تصحیح و توضیح سید علی محمد رفیعی، تهران: قدیانی
- مجلسى محمد باقر بن محمد تقى، (1403ق).، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
- مدرسی سید محمد تقی، (1373)، مبانی عرفان اسلامی، مترجم محمد صادق پرهیزگار، تهران: نشر بقیع
- مشکور محمد جواد،(1372)، فرهنگ فرق اسلامى، مشهد: آستان قدس رضوی
- مکارم شیرازى، (1386)، یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ، تهران: دارالکتب اسلامی
- ناصر خسرو قبادیانی، (1378) ، دیوان اشعار، تصحیح مجتبی مینوی، مهدی محقق، تهران: دانشگاه تهران
- نراقى ملا مهدى، (1369)، أنیس الموحدین، تهران: الزهرا