فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 4، زمستان 98 ، شماره پی در پی 46

بررسی سبکی قصه های منظوم ناصر کشاورز

صفحه (185 - 203)
مصطفی رضایی دیل، نجمه نظری(نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : زمستان 96
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : بهار 97

چکیده

قصه منظوم یکی از انواع شعر روایی کودک است که ویژگیهای شعر و قصه را یکجا دارد و به دلیل همین دارا بودن توأمان جذابیتهای شعر و داستان، میتواند جذابترین نوع ادبی کودکان باشد. ناصر کشاورز یکی از شاعران برجسته کودکان است که با خلق بیش از چهل قصه منظوم طی سه دهه اخیر، جایگاهی ویژه در میان سرایندگان این نوع ادبی دارد. پژوهش حاضر میکوشد با بررسی و تحلیل سبکی قصه های منظوم این شاعر معاصر در سه سطح زبانی، داستانی و شعری به این پرسشها پاسخ دهد: قصه های منظوم ناصر کشاورز از نظر زبانی، داستانی و شعری دارای چه ویژگی هایی هستند و آیا این آثار طی سه دهه شاعری او از نظر سبکی تغییر محسوسی کرده اند؟ از نظر سبکی کدام وجه قصه های منظوم در موفقیت آنها اثرگذارترند؟ در این بررسی سبک شناسانه، چهل ودو قصه منظوم کشاورز که طی سالهای 1371 تا 1395 سروده شده اند، بررسی و تحلیل شده اند و روشن شده است که کشاورز در قصه های منظوم آغازین خود بیشتر به استفاده از زبان نوشتاری گرایش داشته است؛ اما در کارهای بعدی خود به استفاده از زبان گفتاری و بهره گیری از لغات و تعبیرات عامیانه و کودکانه روی آورده است. در سطح شعری نیز کشاورز از تمایل به وزنهای سنگین و آرام، حرکتی ملموس به سمت بهره گیری از وزنهایی با ضرباهنگ تندتر و موسیقی پرنشاط تر داشته است. در سطح داستانی نمیتوان یکدستی خاصی را در قصه های منظوم او مشاهده کرد. عمدتاً مهمترین مسائل اثرگذار بر موفقیت بعضی و ناموفق بودن برخی دیگر از قصه های منظوم کشاورز ویژگیهای زبانی و عناصر شعری آنها بوده و عناصر داستانی تأثیر کمتری در این مسئله داشته است.

کلمات کلیدی
قصه منظوم , ناصر کشاورز , سطح زبانی , سطح داستانی , سطح شعری.

• ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن، قزل‌ایاغ، ثریا، (1392)، چاپ نهم، تهران: سمت.
• ادبیات کهن، ادبیات نو: «ساده‌نویسی، بازنویسی، بازنگری، بازآفرینی»، یوسفی، محمدرضا (1387)، تهران: پیک بهار.
• از این باغ شرقی (نظریه‌های نقد شعر کودک و نوجوان)، سلاجقه، پروین، (1387)، چاپ دوم، تهران: کانون پروش فکری کودکان و نوجوانان.
• -ترانه‌های می‌می‌نی و مامانی، کشاورز، ناصر (1381)، 12 جلد، تهران: افق.
• روش‌شناسی نقد ادبیات کودکان، محمدی، محمدهادی (1378)، تهران: سروش.
• «زیبایی‌شناسی آثار ناصر کشاورز»، آریان، حسن و دیگران (1394)، زیبایی‌شناسی ادبی، دوره 6، شماره 25.
• شعر کودک در ایران، کیانوش، محمود (1379)، چاپ سوم، تهران: آگاه.
• شناخت ادبیات کودکان: گونه‌ها و کاربردها از روزن چشم کودک، نورتون، دونا و ساندرا نورتون (1382) ترجمه منصوره راعی، ثریا قزل‌ایاغ، رضی هیرمندی و دیگران، تهران: قلمرو.
• عروسی دختر خاله عنکبوت، کشاورز، ناصر (1376)، تهران: رویش.
• «قصه منظوم، تاریخچه و ویژگیها»، شعبانی، اسدالله، نشریه کلمه، شماره نهم و دهم.
• قصه منظوم حسن کچل، کشاورز، ناصر (1379)، 3 جلد، تهران: افق.
• قصه‌های جنگل از کلیله و دمنه‌‌، کشاورز، ناصر (1383)، 6 جلد، تهران: افق.
• قصه‌های چی بود چی شد (قصه‌ترانه‌های ناصر کشاورز)، کشاورز، ناصر (1395)، بر اساس تصویرگر: بی بی سمز، کتابی از نورا گیدوس، 12 جلد، تهران: ناریا.
• مجموعه وورجولکها، کشاورز، ناصر (1390)، 9 جلد، تهران: رویش.
• مهمانهای زمستانی، کشاورز، ناصر (1371)، تهران: قدیانی.
• واژه نامه هنر شاعری: ف‍ره‍ن‍گ ت‍ف‍ص‍ی‍ل‍ی اص‍طلاح‍ات ف‍ن ش‍ع‍ر و س‍ب‍کها و م‍کت‍بهای آن،ذوالقدری، میمنت (میرصادقی) (1385)، چاپ سوم، تهران: کتاب مهناز.