ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 14، شماره 10، دی 1400 ، شماره پی در پی 68

معرّفی و بررسی سبک‌شناسی نسخه خطّی بستان العارفین و گلستان العابدین زین العابدین شیروانی

صفحه (1 - 18)
ابراهیم جانی ، مریم محمودی (نویسنده مسئول)، پریسا داوری ، حسین آقاحسینی
تاریخ دریافت مقاله : خرداد 1399
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : شهریور 1399

چکیده

زمینه و هدف: نسخ خطّی برجای‌مانده از زمانهای گذشته، میراث گرانبهای قومی، ملّی و شناسنامه فرهنگی ملّتهاست و میتواند اطّلاعات گسترده ای در باب سلوک، اندیشه، ساختار فکری و زبانی نویسندگان و شاعران گذشته بدست دهد و بر آگاهی بشر کنونی بیفزاید. نسخه خطّی بستان العارفین و گلستان العابدین اثر زین ا لعابدین <-a>شیروانی از نویسندگان قرن نهم هجری قمری در عهد تیموری است. این کتاب در یک مقدمه و سه باب، که هر باب خود شامل چندین فصل میشود، بنگارش درآمده است.

یافته ها:<-a> بررسی نسخه نشان میدهد اثر مذکور مضمون و محتوایی عرفانی و حکمی دارد و بیشتر متوجّه مثنوی مولاناست، امّا بلحاظ ساختار، بخش‌بندی، تبویب و شیوه تنظیم، شباهت در نامگذاری، همچنین تلفیق نظم و نثر و بیان مطالب در قالب حکایت، شبیه گلستان سعدی است. زین العابدین از احوال و اقوال برخی از زهّاد، عرفا و متکلّمین پیشین آگاهی داشته و در دل حکایات به برخی از گفتارهای پندآموز، زوایای زندگی و سلوک آنها اشاره کرده است. مؤلّف با آوردن ابیاتی که سروده خود اوست و آنها را با ذکر «لمؤلّفه» شاخص کرده، بر ارزش ادبی اثر افزوده است.

• قرآن کریم.
• انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، رزمجو، حسین. (1374). چاپ سوم. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
• بدیع از دیدگاه زیبایی‌شناسی، وحیدیان کامیار، تقی. (1379). تهران: دوستان.
• تاریخ ادبیات در ایران، صفا، ذبیح الله. (1388). جلد دوم. تهران: فردوس.
• تاریخ تطوّر نثر فارسی، بهار، محمّدتقی. (1380). تهران: امیرکبیر.
• حَدایِقُ السِّحر فِی دَقایِقِ الشِّعر، وطواط، رشیدالدّین. (1362). تصحیح عباس اقبال آشتیانی. تهران: طهوری و کتابخانۀ سنایی.
• سبک‌شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو، غلامرضایی، محمد. (1387). تهران: جامی.
• سبک‌شناسی نثر، بهار، محمّدتقی. (1373). ج3. تهران: امیرکبیر.
• سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روشها، فتوحی رودمعجنی، محمود. (1392). چاپ دوم. تهران: سخن.
• صور خیال در شعر فارسی، شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1388). چاپ سیزدهم. تهران: آگاه.
• کلیات سبک‌شناسی، شمیسا، سیروس. (1378). چاپ پنجم. تهران: فردوس.
• گلستان، سعدی، مصلح بن عبدالله. (1384). به کوشش خلیل خطیب رهبر. چاپ هفدهم. تهران: صفی علیشاه.
• مثنوی معنوی، مولوی، جلال‌الدین محمد. (1389). به تصحیح رینولد الین نیکلسون. با مقدمۀ محمد عباسی. چاپ بیست‌وسوم. تهران: طلوع.
• نسخه خطّی بستان العارفین و گلستان العابدین، شیروانی، زین العابدین. (879 ه. ق). کتابخانۀ ملک. نسخه خطّی. شمارۀ 4931-1. مشهد: آستان قدس رضوی.
• Leech, Geoffrey. N. and M. Short. (1981). Style in fiction: A Linguistic Introduction to English Fictional Prose. Longman.