فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 10، شماره 1، بهار 96 ، شماره پی در پی 35

معرفی نسخه خطی «قَمْقامِ زَخّار و صَمْصامِ بَتّار» و بررسی تفکرات تاریخی و ادبی شاهزاده فرهادمیرزا در تدوین آن

صفحه (153 - 168)
دکتر مهدی صلاح ، محمّد شیخ الاسلامی (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
دانش سبک شناسی به کمک پژوهشگران آمده تا بتوانند به شیوه ای روشمند، به لایه های پنهان اندیشۀ نویسنده پی ببرند. در این جستار با تکیه بر روش استقرایی مبتنی بر توصیف و تحلیل، شاخصه های سبکی کتاب «قمقام زخّار و صمصام بتّار»را در لایه های آوایی، واژه ای، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک مورد واکاوی قرار داده ایم و از رهگذار این روش، به چگونگی تفکرات فرهاد میرزا پی ببریم. بهره مندی از جناس، سجع و تکرار در لایۀ آوایی بسامد بالاتری دارد. در لایۀ واژه ای، غلبۀ واژه های انتزاعی سبب میشود مخاطب به هنگام خوانش متن، از فکر خود بهرۀ بیشتری ببرد و تلفیق کلمات حسی و ذهنی به هنگام بازگو کردن برخی روایات، سبب هنری تر شدن متن شده. در لایۀ نحوی، کاربرد کهن افعال و تبعیت از ساختار نحو عربی در مواردی، پیوندی شگرف بین زبان ایران پیش از اسلام و نحو عربی برقرار میسازد. در لایۀ بلاغی کاربرد تشبیه، استعاره، کنایه و دیگر صناعات معنوی بر هنریتر شدن سبک نوشته افزوده است. در لایۀ ایدئولوژیک، بر آنست که بر تقدس حضرت سیدالشهدا(ع) از رهگذار روساخت کلام بیفزاید و این نکته را یادآور شود که جایگاه امام حسین(ع) و خاندان ایشان–با تکیه بر استنادات تاریخی دقیق و پیوند آن با شاخصهای ادبی- والا و بحقّ است.

کلمات کلیدی
متون تاریخی , قمقام زخار و صمصام بتار , امام حسین , سبک شناسی , تحلیل متن , مقتل نویسی.