ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 15، شماره 12، اسفند 1401 ، شماره پی در پی 82

مؤلفه های زنانه نویسی در رمان «اهل غرق» منیرو روانی‌پور با تکیه بر سبک‌شناسی فمینیستی سارا میلز

صفحه (45 - 63)
سعیده خجسته پور ، محمدعلی گذشتی (نویسنده مسئول)، عبدالحسین فرزاد
تاریخ دریافت مقاله : اسفند 1400
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : خرداد 1401

چکیده

زمینه و هدف: «سبک‌شناسی فمینیستی» یکی از رویکردهای فرهنگی-اجتماعی علم سبک‌شناسی است که «سارا میلز»، سبک‌شناس و محقق این حوزه، مدلی در این زمینه مطرح میکند و این روش را بهترین شیوه برای بررسی و تحلیل موضوع فمینیسم و اثربخشی آن در متون ادبی با استفاده از ابعاد و جنبه های زبان‌شناسی آنها میداند. در نوشتار پیشِ‌رو با بهره گیری از این الگو، به این پرسشها پاسخ داده میشود که زنانه نویسی چیست و مؤلفه های زنانه نویسی کدامند و در رمان‌‌ موردبحث چگونه نمود پیدا میکنند. به اعتقاد میلز، نویسندگان زن، مؤلفه های گوناگون زبانی را در ساختار و محتوای آثارشان با تأثیرپذیری از ویژگیهای زنانه، عواطف و دیدگاههای جنسیتی خود استفاده میکنند و ازاینرو در آثارشان باید سه سطح واژگان، جملات و گفتمان تحلیل و بررسی شود. بنابراین با این نگاه و با بهره گیری از الگوی موردنظر، رمان «اهل غرق» منیرو روانی‌پور انتخاب و بررسی شد.

روش مطالعه: این پژوهش در حوزۀ سبک‌شناسی عملی و با روش توصیفی-تحلیلی و تحلیل‌های مبتنی بر آن بر پایۀ مؤلفه های الگوی سارا میلز و صاحب‌نظران این حوزه انجام گرفت.

یافته ها: یافته های پژوهش با نمود ویژگیهای زنانه نویسی پربسامد در رمان مذکور عبارتند از: در سطح واژگان کاربرد واژه های متعلق به حوزۀ زنان، کاربرد رنگ‌واژها، تعدد شخصیتهای زن؛ در سطح جملات کاربرد فراوان جمله های خبری، توصیفی، کوتاه، کاربرد جمله های پرسشی بشکل حدیث نفس، استفاده از نشانۀ فرازبانی سه نقطه؛ در سطح گفتمانی، زاویۀ دید سوم شخص بیرونی، متن روایی و راوی نویسنده، زن بودن یکی از شخصیتهای اصلی، لحن مودبانه با بهره گیری از لهجۀ بومی محل رخداد داستان، درونمایه با بهره گیری از اندیشه های فمینیستی، زمان رخدادها دورۀ معاصر پهلوی دوم، مکان‌ وقوع داستان آبادی «جفره» در جنوب ایران و اطرافش.

نتیجه گیری: رمان موردبحث این پژوهش از الگوی مطرح سارا میلز پیروی کرده است و اکثر مؤلفه های زنانه نویسی در متن آن یافت شدند.

کلمات کلیدی
زنانه نویسی , سبک‌شناسی فمینیستی , فمینیسم , سارا میلز , رمان اهل غرق , منیرو روانی‌پور

• ابن قتیبه، عبداللّه‏ بن مسلم. (1363). مقدمۀ الشعر و الشعرای ابن قتیبه، ترجمۀ آذرتاش آذرنوش. تهران: امیرکبیر. اکلشال، رابرت، و دیگران. (1375). مقدّمه‏ای بر ایدئولوژیهای سیاسی: فمینیسم و...، ترجمۀ محمد قائدشرفی. تهران: نشر مرکز. بهار، محمدتقی. (1349). سبک‌شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، ج اول، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر. تانگ، رزمری. (1391). نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه های فمنیستی. ترجمۀ منیژه نجم عراقی. چاپ دوم. تهران: نشر نی. تسلیمی، علی. (1388). گزاره هایی در ادبیات معاصر ایران (داستان). چاپ دوم. تهران: کتاب آمه. تلخابی، مهری. (1384). شاهنامه و فمینیسم. چاپ دوم. تهران: ترفند. روانی‌پور، منیرو. (1368). اهل غرق. تهران: خانۀ آفتاب. ریتزر، جورج. (1380). نظریۀ جامعه شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی. چاپ پنجم. تهران: علمی. شمیسا، سیروس. (1373). کلیات سبک‌شناسی. چاپ دوم. تهران: فردوس. شمیسا، سیروس. (1391). مکتبهای ادبی. چاپ دوم. تهران: قطره. غلامرضایی، محمد. (1387). سبک‌شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو. چاپ سوم. تهران: جامی. فتوحی رودمعجنی، محمود. (1390). سبک‌شناسی: نظریه ها، رویکردها و روشها. تهران: سخن. فریدمن، جین. (1381). فمینیسم. ترجمه فیروزه مهاجر. تهران: آشیان. قاسمی، ضیا. (1393). سبک ادبی از دیدگاه زبان‌شناسی. تهران: امیرکبیر. کاستلز، مانوئل. (1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، قدرت هویت. ترجمه حسن چاوشیان. جلد2. تهران: طرح نو. کالر، جاناتان. (1389). نظریۀ ادبی. ترجمۀ فرزانه طاهری. چاپ سوم. تهران: نشر مرکز. مشیرزاده، حمیرا. (1385). از جنبش تا نظریۀ اجتماعی، تاریخ دو قرن فمینیسم. چاپ سوم. تهران: شیرازه. میرصادقی، میمنت. (1385). رمانهای معاصر فارسی. جلد چهارم. تهران: نیلوفر. میرعابدینی، حسن. (1387). صد سال داستان‌نویسی ایران. ج چهارم. چاپ پنجم. تهران: چشمه. میلز، سارا. ( 1393). گفتمان. ترجمۀ مؤسسۀ خط ممتد اندیشه؛ زیر نظر نرگس حسنلی. تهران: نشانه. واتکینز، سوزان آلیس. (1380). فمینیسم قدم اول. ترجمۀ زیبا جلالی نائینی. تهران: شیرازه. وردانک، پیتر. ( 1389). مبانی سبک‌شناسی. ترجمۀ محمد غفاری. تهران: نشر نی. Mills. Sara (2005). Feminist Stylistics. second ed. published in the Taylor& Francis e-library.