فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 11، شماره 2، تابستان 97 ، شماره پی در پی 40

سبک شناسی تاریخ شفاهی رمان ایران

صفحه (213 - 225)
مجتبی رحمان دوست(نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : زمستان 95
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : بهار 96

چکیده

امروزه تاریخ شفاهی یکی از روشهای مطرح و مؤثر برای تاریخ‌نگاری است. روشی که ماده تاریخی آن در فرآیند مصاحبه فعال به دست می‌آید، سپس در سبکها و قالبهای متفاوت به جامعه عرضه میگردد. در این میان دو پدیدۀ «انقلاب اسلامی ایران» و «دفاع مقدس» خصوصاً پدیدۀ دوم، ظرفیت بسیار بالایی را برای خلق اثر در این عرصه به وجود آورده است. مهمترین ویژگی کتابهای تاریخ شفاهی در ایران را میتوان «پیام ارزشمند»، «جزئی پردازی» و «جاذبۀ» آنها دانست که باعث شده است رکورد شمارگان کتاب را در تاریخ پنجاه سالۀ ا خیر ایران شکسته و برای اولین بار در سطحی بسیار وسیعتر از قبل از آن استقبال شود.

اگر ابزارهای رمان کلاسیک توصیف، صحنه ، فلاش‌بک (flashback)، فلاش فوروارد (flashForward)، باورپذیری، گذار، دیالوگ، شخصیت‌‌پردازی، کشش، کشمکش، تعلیق، جاذبه، نثر، زبان، نماد، حجم، تعدد شخصیت و چندین مشخصۀ دیگر باشد، بعضی از کتب تاریخ شفاهی ایران خصوصا تاریخ شفاهی دفاع مقدس علاوه بر داشتن این موارد دارای جاذبه بسیار زیاد، جزئیات پردازی و حامل اندیشه ای متعالی نیز هستند و میتوانند در زمره و ردۀ رمان جای گیرند؛ هرچند که بر خلاف بسیاری از رمانهای غربی ، عناصری مانند زمان، مکان، حوادث و اشخاص در آنها مستند هستند.

کلمات کلیدی
ادبیات , رمان , تاریخ شفاهی , انقلاب اسلامی , دفاع مقدس , جاذبه

• ادبیات داستانی، جمال میر صادقی، نشر ماهور، تهران، چ دوم، 1370ش.
• ادبیات داستانی، قصه، داستان کوتاه، رمان، جمال میر صادقی، نشر آسمان، تهران ،چ دوم ، 1365ش.
• ادبیات معاصر ایران، محمد رضا روزبه، نشر روزگار، تهران، چ اول، 1381ش.
• پایی که جا ماند، سید ناصر حسینی پور، سوره مهر، تهران، چ اول، 1390ش.
• تاریخ شفاهی در ایران، ابوالفضل حسن آبادی، سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان قدس رضوی، مشهد، چ اول، 1385ش.
• خاطرات احمد احمد، محسن کاظمی، سوره مهر، تهران، چ اول، 1379ش.
• خاطرات عزت شاهی، محسن کاظمی، سوره مهر، تهران، چ اول، 1385ش.
• دا، سیده اعظم حسینی، سوره مهر، تهران، چ اول، 1387ش.
• داستان، تعاریف، ابزارها و عناصر، ناصر ایرانی، شركت افست(سهامی عام)، تهران، چ اول، 1364ش.
• درسهایی درباره داستان نویسی، بیشاپ لئونارد، ترجمه محسن سلیمانی، نشر زلال، تهران، چ اول ، 1374ش.
• رمان چیست، محسن سلیمانی، انتشارات سوره مهر،تهران،چ اول، 1387ش.
• سالهای بی قرار، محسن کاظمی، سوره مهر، تهران، چ اول، 1391ش.
• عرق ریزان روح، جمال میر صادقی، انتشارات نیلوفر، تهران، چ اول، 1388ش.
• فلسفه صورتهای سمبلیك، ارنست کاسیرر، ترجمه یدالله موقن، انتشارات هرمس، تهران، چ اول، 1378ش.
• لبۀ تیغ، ویلیام سامرست موآم، ترجمه مهرداد نبیلی، انتشارات امیر کبیر، تهران، چ اول، 1392ش.
• من زنده ام، معصومه آباد، نشر بروج، تهران، چ اول، 1392ش.
• هنر داستان نویسی، ابراهیم یونسی، انتشارات نگاه، تهران، چ دهم، 1388ش.