فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 11، شماره 3، پاییز 97 ، شماره پی در پی 41

سبک شناسی اشعار سید علی جبل عاملی

صفحه (61 - 79)
بهمن علامی،دکتر محمد حکیم آذر(نویسنده مسئول)، دکتر اصغر رضاپوریان
تاریخ دریافت مقاله : تابستان 96
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : پاییز 96

چکیده
شناخت زوایای پنهان آثار هنری خصوصاً دیوانهای شعری از طریق مطالعه در چگونگی شکل گیری آنها امکان پذیر است. سید علیرضا پسر سید مساعد جبل عاملی متخلص به مهری و سید و مشهور به مهری عرب(تولد1050ه.ق-وفات ؟) از شاعران توانمند امّا گمنامِ سده یازدهم هجری است. بررسی و تحلیل سبک شناسی شعر مهری ضمن اینکه شگردهای هنری، زبانی و پیامهای فکری این شاعر را آشکار میکند، میتواند به کشف بخشی از حقایق مربوط به تاریخ و فرهنگ ایران منجر شود. شعر مهری هم معانی، مضامین و آرایه های ادبی قابل توجه دارد و هم متأثر از شرایط اجتماعی و سیاسی بوده است؛ به همین دلیل از دیدگاه های مختلف ادبی و تاریخی شایان بررسی و تحلیل است. با توجه به نوآوریهایی که مهری در کاربرد تعبیرات و الفاظ، تصویرساز یها و وسعت دایره لغات نشان داده است؛ در این مقاله برآنیم تا ویژگیهای سبکی و نوآوریهایی که شاعر در اشعارش به آنها توجه داشته را در سه سطح زبانی، ادبی و فکری بررسی نماییم.

کلمات کلیدی
سیدعلی جبل عاملی , مهری , دیوان اشعار , سبک شناسی

• استعاره. هاوکس، ترنس. ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز،(1386)
• ابدع البدایع. شمس العلمای گرگانی، محمدحسین. به اهتمام حسین جعفری. تبریز: احرار.(1377)
• تاریخ ادبیات در ایران. صفا، ذبیح¬الله. چ10. تهران: فردوس.(1366)
• تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم. نفیسی، سعید. ج1. چ2. تهران: کتابفروشی فروغی.(1363)
• تذکره میخانه. فخرالزمانی قزوینی،ملا عبدالنبی. به اهتمام احمد گلچین گیلانی. تهران: شرکت حاج محمدحسین اقبال و شرکا.(1340)
• تذکره نصرآبادی. نصرآبادی، محمدطاهر. تصحیح محسن ناجی نصرآبادی. ج1. تهران: اساطیر.(1378)
• تزریق نوعی نقیضه هنجار ستیزِ طنزآمیز در ادبیات فارسی.شفیعیون، سعید.فصلنامه ادب پژوهی، شماره 10. ص 56-27.(1388)
• جُنگ مرتضی قلی¬خان. شاملو، مرتضی¬بن حسن. نسخه¬شناسی و فهرست¬نگاری ایرج افشار و احمد منزوی. تهران: کتابخانه مرکز دائره¬المعارف بزرگ اسلامی.(1382)
• دانشمندان آذربایجان. تربیت، محمدعلی.تهران: بنیاد کتا¬بخانه فردوسی.(بی¬تا)
• ریحانه¬الادب. مدرس، میرزا محمدعلی. ج6. تبریز: چاپخانه شفق.(بی¬تا)
• سیب باغ جان. خلیلی جهانتیغ، مریم. تهران: سخن، چاپ اول، (1380)
• شاعر آینه¬ها. شفیعی¬کدکنی، محمدرضا.تهران: آگاه.(1366)
• قلندریه در تاریخ: دگردیسیهای یک ایدئولوژی. شفیعی¬کدکنی، محمدرضا.تهران: سخن.(1386)
• مجمع الفصحا. هدایت، رضا قلی خان. به کوشش مظاهر مصفا. تهران: امیرکبیر. (1336)
• مکتبهای ادبی. سیدحسینی، رضا. تهران: نشر مرکز.(1376)
• نسخه خطی دیوان اشعار. مهری عرب، سید علی¬رضا بن سیدمساعد جبل¬عاملی.تهران: کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. شماره3217.
• نسخه خطی جُنگ مکتوب. کتابخانه مجلس: شماره 90855.
• نسخه خطی مجموعه¬ رساله. کتابخانه مجلس: شماره 5557.
• هجو در شعر فارسی. نیکوبخت، ناصر. تهران: دانشگاه تهران.(1380)