ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 1، فروردین 99 ، شماره پی در پی 47

دیوان "روشن شیرازی" و ویژگیهای سبکی و ادبی آن

صفحه (259 - 281)
ندا مویدی ، زهرا نصر اصفهانی (نویسنده مسئول)، حسین مسجدی
تاریخ دریافت مقاله : پاییز 95
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : پاییز 95

چکیده

"میرزا احمدبن محمدحسین متولی باشی" متخلص به "روشن" از شاعران قرن سیزدهم هجری قمری است. وی از متولیان آستان مبارک حضرت شاهچراغ (ع) بوده و این مسئولیت بصورت موروثی در خاندان وی از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. میرزا احمد متولی باشی دیوان شعر ارزنده ای دارد که "علی اکبر شاکر" بخط نستعلیق شکسته آن را کتابت کرده و نسخۀ خطی آن در کتابخانۀ حضرت شاهچراغ شیراز نگهداری میشود. میرزا احمد شیعه مذهب بوده و ارادت قلبی ویژه ای به خاندان عصمت و طهارت داشته است. بخش وسیعی از دیوان وی به اشعاری اختصاص دارد که در رثای امام حسین(ع) و واقعۀ کربلا سروده شده. از دیگر موضوعات شعری روشن، بیان اندیشه های قلندرانه و مغانه، موضوعات عاشقانه، مدح، وصف و نیز برخی وقایع زندگی شخصی شاعر است. سرودن ماده تاریخ نیز مورد توجه او بوده است. دیوان "روشن" 3016 بیت دارد که در قالبهای مختلف از جمله قصیده، غزل، قطعه، ترکیب بند، مسمط و رباعی سروده شده است. and lt;-p and gt; and lt;-p and gt;

این دیوان تاکنون تصحیح و چاپ نشده و در اختیار جامعۀ ادبی کشور قرار نگرفته است، از این رو نگارندگان این مقاله بتصحیح و مقدمه نویسی آن مبادرت کرده و در این مقاله ضمن معرفی میرزا احمد متولی باشی و خاندان وی که جایگاه ارزنده ای در علم و هنر و ادب داشته اند، بمعرفی اجمالی دیوان روشن و ویژگیهای سبکی و ادبی آن پرداخته اند. and lt;-p and gt; and lt;-p and gt;

and lt;-p and gt; and lt;-p and gt;

and lt;-p and gt; and lt;-p and gt;

کلمات کلیدی
میرزا احمد متولی‌باشی , روشن شیرازی , دیوان , ویژگیهای سبکی

• قرآن کریم.
• احادیث مثنوی، فروزانفر، بدیع‌الزمان (1366)، تهران، انتشارات امیرکبیر.
• تذکرۀ اختر، گرجی نژاد، احمد (1343)، به کوشش ع . خیام پور، تبریز، چاپخانه شرکت چاپ کتاب آذربایجان.
• تذکرۀ دلگشا، نواب شیرازی، علی‌اکبر (1371)، تصحیح و تحشیۀ دکتر منصور رستگار فسایی، انتشارات نوید شیراز.
• تذکرۀ نگارستان دارا، دنبلی، عبدالرزاق (1342)، بکوشش ع . خیام پور، انتشارات دانشگاه تبریز.
• حدیقه‌الشعرا، دیوان بیگی شیرازی، سید احمد (1365)، با تصحیح و تکمیل و تحشیۀ دکتر عبدالحسین نوایی، تهران، انتشارات زرین، ج 1.
• دنا (فهرستوارۀ دستنوشته‌های ایران)، درایتی، مصطفی (1389)، تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، ج5.
• روش تصحیح نسخه‏هاى خطى، فروهر، نصرت‌الله (1379)، کیهان فرهنگى، سال هفدهم، ش 165، ص 11 تا 15.
• سبکها و مکتبهای ادبی (در دری)، سجادی، ضیاءالدین و بصاری، طلعت. انتشارات آرمان.
• فارسنامۀ ناصری، حسینی فسایی، میرزا حسن (1382)، تصحیح و تحشیه از دکتر منصور رستگار فسایی، تهران، انتشارات امیرکبیر، ج2.
• فرهنگ سخنوران، خیام‌پور، عبدالرسول (1340)، تبریز، چاپ کتاب آذربایجان.
• فهرست کتابهای خطی کتابخانه شاهچراغ، برکت، محمد (1382)، تهیه و تنظیم: کتابخانه حضرت شاهچراغ شیراز، انتشارات فلاح.
• کلیات سبک‌شناسی، شمیسا، سیروس (1373)، انتشارات فردوس.
• مجمع‌الفصحا، هدایت، رضا قلی خان (1340)، انتشارات امیرکبیر.
• مرآه‌الفصاحه، داور، شیخ مفید (1371)، بکوشش دکتر محمود طاووسی، انتشارات نوید شیراز.
• مکارم‌الآثار، معلم حبیب آبادی، محمد علی (1362)، اصفهان، انتشارات کمال.
• نسخۀ خطی "دیوان روشن"، میرزااحمد متولی‌باشی (1282)، شماره 30، کتابخانه حضرت شاهچراغ، شیراز.