فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 7، شماره 3، پاییز 93 ، شماره پی در پی 25

تکرار واژه یکی از شیوه های برجسته سازی در قصاید خاقانی

صفحه (0 - 0)
جلیل تجلیل ، سیده نرجس موسوی سوته
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
فرآیند برجستهسازی عامل شکلگیری زبان ادبی و شاعرانه است. در این فرآیند عوامل متعددی چون: انسجام، نظاممندی، رسانگی و زیباییشناسی قابل توجّه هستند. برجستهسازی خود به دو نوع هنجارگریزی و قاعدهافزایی تقسیم میشود. هر شاعر و نویسنده برای آفرینش اثر ادبی خود به انواع فراهنجاری و قاعدهافزایی دست میزند و با نامتعارف ساختن آن کلامش را برجسته میکند.تکرار واژه و جابجایی آن در ساختار متن، یکی از عواملی است که باعث غرابت و برجستگی زبان شعری یک شاعر میشود. با توجه به بالا بودن بسامد تکرار واژه در قصاید خاقانی، میتوان آن را به عنوان یکی از عوامل سازنده سبک شخصی خاقانی به شمار آورد. حال این سؤال مطرح میشود که تکرار واژه چه تأثیری در میزان برجستگی و تشخّص شعر خاقانی دارد؟ در این مقاله به بررسی اشکال متنوع تکرار واژه در نقشهای نحوی یکسان یا متفاوت، تکرار واژه در ساختار کنایی و نیز در ساختارهای صرفی مختلف، پرداخته شده است. بر این اساس تکرار واژه در قصاید خاقانی علاوه بر اینکه مربوط به شیوۀ بیان اوست و توجّه خواننده را از پیام متن به خود متن معطوف میکند، در کنار عناصر ادبی همچون: تناسب، تلمیح، تضاد و ... ساختار معنایی شعر را نیز تحت تأثیر قرار میدهد.

کلمات کلیدی
برجسته‌سازی , تکرار , خاقانی , قصاید