ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 17، شماره 2، اردیبهشت 1403 ، شماره پی در پی 96

بررسی و تحلیل سبک زبانی رمانهای عباس معروفی

صفحه (269 - 292)
رضوان فاطمی ، مختار ابراهیمی (نویسنده مسئول)، پروین گلی‌زاده
تاریخ دریافت مقاله : تیر 1402
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : مهر 1402

چکیده

زمینه و هدف: سبک، شیوه پرداخت یک متن ادبی است که شاخه های آن بر تنه زبان شکوفا شده اند. زبان یک متن، همان واژه هایی است که در کنار هم مینشینند و جمله ها و عبارتها را به وجود می‌آورند و این زبان، بیانگر اندیشه ها، احساسات، دیدگاه ها و باورهای نویسنده متن و شخصیت اوست. بررسیهای سبک‌شناسانه سه محور زبانی، ادبی و فکری را شامل میشوند. در این پژوهش به تحلیل ویژگیهای زبانی رمانهای عباس معروفی در سه لایه نحوی، واژگانی و آوایی پرداخته شده است.

روش مطالعه: این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی، بر پایه مطالعات کتابخانه ای و با ذکر نمونه های برابر با مؤلفه های سبک‌شناسی انجام شده است.

یافته ها: عباس معروفی نویسنده معاصر از شیوه نویسندگی ویژه ای برخوردار است. یافته های پژوهش نشان میدهد که معروفی زبان و عناصر زبانی را با توجه به ساختار، محتوا، فضا و شخصیتهای داستانها به کار میبرد. زبان داستانی عباس معروفی چه در زمینه واژه ها و چه در بافت کلام، زبانی زنده و ادبی است که لایه های اندیشگی و احساسی و عاطفی خود و جامعه را بخوبی به نمایش میگذارد. تمام عناصر زبانی در داستانهای معروفی نظامی منسجم دارند که این نظام زبانی او را در ردیف نویسندگان صاحب سبک قرار میدهد.

نتیجه گیری: اصلیترین و مهمترین برجستگیهای زبانی در رمانهای عباس معروفی که سبک نگارش او را از دیگر نویسندگان متمایز میکند، تناسب زبان شخصیتهای داستانها با تیپهای شخصیتی آنها، کاربرد صفت و ارکان تشبیه پس از فعل، کاربرد واو در آغاز جمله ها و بندها، کاربرد فراوان افعال پیشوندی، آوردن افعال پیاپی، داشتن موتیفهای خاص زبانی، تکرار یک واژه یا جمله در سراسر داستانها با توجه به فضای روایت، گزینش و چینش واژه ها با توجه به بار عاطفی آنها و فضای داستانها است.

کلمات کلیدی
سبک , ادبیات داستانی , زبان , عباس معروفی.

• کتابها
• احمدی گیوی، حسن. و انوری، حسن. (1390). دستور زبان فارسی1. تهران: فاطمی.
• اسحاقیان، جواد. (1387). از خشم و هیاهو تا سمفونی مردگان. تهران: ققنوس.
• بهار، محمدتقی. (1355). سبک‌شناسی، تاریخ تطور نثر فارسی. ج اول، تهران: امیرکبیر.
• زرین کوب، عبدالحسین. (1363). شعر بی دروغ، شعر بی نقاب. تهران: جاویدان.
• شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1371). شاعر آینه ها. تهران: آگاه.
• شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1379). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
• شمیسا، سیروس. (1373). کلیات سبک‌شناسی. تهران: فردوس.
• علی پور، مصطفی. (1378). ساختار زبان شعر امروز. تهران: فردوس.
• فتوحی، محمود. (1391). سبک‌شناسی نظریه ها، رویکردها و روش ها. تهران: سخن.
• محجوب، محمدجعفر. (1350). سبک خراسانی در شعر فارسی. تهران: فردوسی و جامی.
• معروفی، عباس. (1381). پیکر فرهاد. تهران: ققنوس.
• معروفی، عباس. (1383). فریدون سه پسر داشت. برلین: گردون.
• معروفی، عباس. (1388). ذوب شده. تهران: ققنوس.
• معروفی، عباس. (1390). این سو و آن سوی متن (کارگاه داستان نویسی عباس معروفی). برلین: گردون.
• معروفی، عباس. (1391). تماماً مخصوص. برلین: گردون.
• معروفی، عباس. (1393). سال بلوا. تهران: ققنوس.
• معروفی، عباس. (1394). سمفونی مردگان. تهران: ققنوس.
• معروفی، عباس. (1397). نام تمام مردگان یحیاست. برلین: گردون.
• میرصادقی، جمال. (1382). ادبیات داستانی. تهران: علمی.
• میرصادقی، جمال. (1394). عناصر داستان. تهران: سخن.
• میرعابدینی، حسن. (1380). صد سال داستان نویسی ایران. تهران: چشمه.
• یکتا، الهام. (1384). از ازل تا ابد (مرگ رنگ). تهران: ققنوس.
• مقاله ها
• اعظمی‌سنگسری، چراغعلی. (1347). جشنهای ملی سنگسر. بررسیهای تاریخی، سال سوم، شماره 5، صص 106-87.
• امیدعلی، حجت اله. (1397). تحلیل سبک شناختی رمان سمفونی مردگان. ادبیات داستانی، سال هفتم، شماره 24، صص 45-27.
• طاهری، حمید. (1386). بررسی تحلیلی و تاریخی فعلهای پیشوندی در زبان فارسی. نثرپژوهی ادب فارسی، سال نهم، شماره 21، صص 135-113.
• طباطبایی سبقی، سید حمید. و دیگران. (1401). سبک شناسی داستان های فتح‌الله بی نیاز. سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال پانزدهم، شماره 79، صص 162-147.
• فرجیان، منیژه، و دیگران. (1402). شگردهای شکل پردازانه در داستان بیوتن رضا امیرخانی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، سال پانزدهم، شماره 55، صص 458-432.
• معتضدکیانی، خداداد. و دیگران. (1401). سبک شناسی زبانی قصههای مشدی گلین خانم. ‌سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). سال پانزدهم، شماره 78، صص 101-81.
• مهروز، زکریا. (1380). سبک شناسی نثر داستانی معاصر. آموزش زبان و ادب فارسی، شماره 60، صص 59-54.
• ناتل خانلری، پرویز. (1383). نویسنده گی. فردوسی، شماره 20، صص 49-46.
• ناصری، ناصر، و شرافتی، سکینه. (1397). کاربرد واژگان در رمان سمفونی مردگان عباس معروفی از منظر زبان و جنسیت. زبان و ادب فارسی، سال هفتاد و یکم، شماره 238، صص 244-229.