فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 3، پاییز 98 ، شماره پی در پی 45

بررسی عوامل تاثیرگذار در تعیین نوع ادبی (ژانر)

صفحه (129 - 152)
رضا حیدری نوری(نویسنده مسئول)، صائمه خراسانی
تاریخ دریافت مقاله : زمستان 96
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : زمستان 96

چکیده

تعیین نوع ادبی در ادبیات فارسی به دلیل عدم وجود سابقه و تازگی موضوع از دشواریهای زیادی برخوردار است. نیاز به محلی سازی الگوهای غربی از یکسو و ضرورتهای جهانی سازی ادبیات محلی از سوی دیگر، دو نیاز متناقض امروز ادبیات فارسی است. از اینرو پرسش اصلی این است که آیا میتوان الگویی ارائه نمود که ضمن رعایت استانداردهای جهانی نیازهای ادبیات فارسی را نیز پوشش دهد. مقاله حاضر تلاشی در این راستاست: اول در تعیین انواع ادبی از انواع پایه (حماسی، غنایی، تعلیمی) که در سطح جهانی مورد قبول است استفاده گردیده است. دوم برای تعیین نوع، از سه متغیر اصلی به نامهای محتوا و مضمون، لحن و شیوه ارائه به همراه زیر متغیرهای آنها استفاده شده است. محتوا و مضمون شامل 29 زیر عامل از جمله قهرمانی، عیاری، عاشقانه و .... لحن شامل بیش از 40 مولفه از جمله صمیمانه، ناصحانه، آمرانه و ... که از سه عنصر منطق، هیجان و احساس متاثر شده اند و شیوه ارائه که به سه زیر عامل روایی، خطابی و خویش گویی تقسیم شده است. در نهایت با استفاده از این سه متغیر وجه غالب اثر تعیین میشود.

کلمات کلیدی
نوع ادبی , حماسی , غنایی , تعلیمی , وجه غالب , محتوا و مضمون , لحن , شیوه ارائه

• ادبیات مکتب خانه ای ایران ، ذوالفقاری،حسن و حیدری محبوبه ،1391، ج 1 ، تهران ، انتشارات رشدآوران.
• ارسطو و فن شعر، زرین کوب، عبدالحسین. 1369، تهران: انتشارات امیرکبیر.
• انواع ادبی، شمیسا، سیروس. 1376، تهران: انتشارات فردوس.
• انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، رزمجو، حسین. 1390، مشهد:انتشارات فردوسی.
• «انواع ادبی و شعر فارسی»، شفیعی کد کنی، محمدرضا. 1352، مجله خرد و کوشش، دوره چهار، شماره 11و12، صفحات 119-96.
• «تأملی در نظریه انواع در ادبیات فارسی»، واعظ زاده، عباس و دیگران. 1393، فصلنامه تخصصی نقد ادبی، دوره 7 ، شماره 28 ، صفحات 111-79 .
• جمهوری، افلاطون. 1353. ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: انتشارات ابن سینا.
• حافظ و موسیقی، ملاح حسین علی. 1363، تهران : انتشارات هیرمند .
• «درآمدی بر لحن محاوره در شعر» ، آقاجانی، شمس. 1378،، بایا. شماره 8 صفحات 87.
• دستور زبان داستان، اخوت،‌احمد. 1392. اصفهان: نشر فردا.
• درآمدی نقادانه و زبان شناختی بر روایت، تولان، مایکل جی. 1383.‌ ‌ ترجمه ابوالفضل حرّی، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
• روایت و زبان ، وبستر، راجر، 1383، ترجمه محبوبه خراسانی، مجله ادبیات داستانی ، سال یازدهم ، شماره 82، مرداد و شهریور.
• ژانر(نوع ادبی)، دوبرو، هدر . 1389، ترجمه فرزانه طاهری،تهران:انشارات مرکز.
• «سبک سنجی نقد و بررسی شیوه اماری کیوسام و انتساب یک اثر». یا حقی، محمدجعفر. 1385،دانشکده تربیت معلم، شماره 52 و 53 صفحات 190-151.
• شیوه های نقد ادبی،دیچز، دیوید. 1370، ترجمه محمد تقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی، تهران : انتشارات علمی.
• شیوه روایت Fa.wikipedia.org/wiki/
• « طبقه بندی انواع ادبی از منظر نظریه پردازان رمانتیسم » ،جواری، محمد حسین و آسیب پور،محسن. 1387 ، مجله نقد زبان و ادبیات خارجی، شماره 1، صفحات 55-33.
• عناصر داستان، میرصادقی، جمال. 1376، تهران : انتشارات سخن.
• «عوامل ایجاد، تغییر و تنوع و نقش لحن در شعر». عمران پور، محمدرضا . 1384، فصلنامه پژوهشهای ادبی، دوره 3، شماره 9 و 10. صفحات 150-127.
• فرهنگ تفسیری زبان تاجیکی ، نظر زاده ، سیف الدین ،1387،نشر سخن گستر، مشهد.
• منظومه های غنایی ایران،صورتگر، لطفعلی. 1386، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
• نظریه ادبیات، ولک، رنه و وارن،آستین. 1373، ترجمه ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران : انتشارات علمی و فرهنگی.
• نظریه ژانر(نوع ادبی)،زرقانی، مهدی و قربان صباغ،محمود. 1395،تهران: انتشارات هرمس.
• «نقد ترجمه داستان درس های فرانسه از دیدگاه نظریه سخن کاوی(بررسی سبک، غلامی، حسین . 1388)»، پژوهش های زبانهای خارجی، شماره 52، صفحات 85-96.
• «نقد داستان: تفسیر داستان دلهره»،میرصادقی ، جمال،1384، نشریه کلک، شماره 156، صفحه 45.
• روایت شناسی و تفاوت میان داستان و گفتمان بر اساس نظریات ژرار ژنت، یعقوبی ، رویا، 1391 ، پژوهشنامه ادب حماسی ، بهار و تابستان ، دوره 8 ، شماره 13.
• Modern Genre theory , DUFF, D.(2000), London and New yourk : Long man
• Genre, Frow , j.(2005), London and New yourk: RoutLedy
• Genre, Garber,F, etal(1993), in Alex Preminger and T.V.F. brogan(Eds), The New Princeton encyclo pedia of poetry and poetics, Prinston , NewJersey :Princeton university press.
• The nature of narrative ,Scholes , R and Kellogg , R( 1966) , New Yourk , Oxford press.