فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 11، شماره 2، تابستان 97 ، شماره پی در پی 40

بررسی تعریفهای سعدی در گلستان و بوستان

صفحه (23 - 41)
خدابخش اسداللهی(نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : تابستان 1396
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : تابستان 1396

چکیده

تعریف از راههای مهم پرورش مطالب است. بخشهای بزرگی از تعلیمات اخلاقی و عرفانی سعدی در بوستان و گلستان از راه تعریف ارائه میشود. در این تعاریف، سعدی با تفکر انتقادی و تیزبینانه و مستدل، ضمن درک و فهم و تفسیر مسائل پیچیده و حکمت آمیز و تشخیص و تحلیل سؤالها و بکارگیری منطق با نتیجه گیری معقول از اطلاعات حاصل از منابع معتبر کتبی و شفاهی توانسته مخاطب را از نقصها و کجرویهای موجود جامعه عبور دهد و او را برای ورود به مدینۀ فاضلۀ خود رهنمون شود.

اگر هدف از تعریفِ منطقی، ارائۀ تصور واضح از معرَّف و متمایز ساختنِ آن از دیگر مفاهیم باشد، سعدی در بوستان و گلستان با استفاده از «تعریف به مثال» و آوردنِ ضدهای معرَّف توانسته ضمن رسیدن به اهداف تعریف، به الگویی کلی در مبحث تعریف در متون ادبی دست یابد.

کلمات کلیدی
تعریف , مفاهیم اخلاقی , مفاهیم عرفانی , بوستان , گلستان

• قرآن کریم.
• آشنایی با علم منطق، شیروانی، علی، 1377، قم، انتشارات دارالعلم.
• آیین نگارش و ویرایش، سمیعی، احمد، 1389، تهران، انتشارات سمت.
• تمهیدات، همدانی، عین¬القضات، 1386، تهران، انتشارات منوچهری.
• چشمۀ روشن، یوسفی، غلامحسین، 1376، تهران، انتشارات علمی.
• در قلمرو سعدی، دشتی، علی، 1381، تهران، انتشارات امیر کبیر.
• دیداری با اهل قلم، یوسفی، غلامحسین، 1376 ج 1: تهران، انتشارات علمی.
• شرح بوستان، خزائلی، محمد، 1370، تهران، انتشارات جاویدان.
• فرهنگ فارسی، معین، محمد، 1371 ج 5: تهران، انتشارات امیر کبیر.
• کلیات سعدی، سعدی، مصلح¬الدین، بر اساس نسخۀ محمدعلی فروغی، 1385، تهران، انتشارات محمد (ص).
• منطق، مظفّر، محمدرضا، ترجمه و اضافات علی شیروانی، 1378، قم، انتشارات دارالعلم.
• منطق 2، منتظری¬مقدم، محمد، 1391، قم، انتشارات مرکز.
• نهج¬الفصاحه، شیروانی، علی (بکوشش)، 1385، قم، انتشارات دارالفکر.