ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 15، شماره 3، خرداد 1401 ، شماره پی در پی 73

بررسی اشعار فروغ فرخزاد و سیمین بهبهانی با تکیه بر نظریۀ سبک زندگی آلفردآدلر

صفحه (99 - 117)
ستاره نژادپور ، حسین پارسایی (نویسنده مسئول)، مهرعلی یزدانپناه
تاریخ دریافت مقاله : بهمن 1399
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : خرداد 1400

چکیده

زمینه و هدف: باآنکه اصطلاح سبک زندگی، محصول جهان مدرن است، به دلیل اهمیت بسیار زیاد آن در پیکرۀ اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جوامع بشری و بازخوردهای اساسی ناشی از آن، اندیشمندان و نظریه پردازان بیشماری به آن توجه نمودند و در حوزه های گوناگون چون جامعه شناسی، روانشناسی، انسان شناسی، پزشکی و مطالعات فرهنگی، این پدیده را مورد بررسی و مداقه قرار دادند. یکی از این نظریه پردازان، آلفرد آدلر میباشد که او را اولین نظریه پرداز سبک زندگی میدانند. رویکرد آدلر به سبک زندگی روانشناسانه است. این مقاله به بررسی سبک زندگی در اشعار فروغ فرخزاد و سیمین بهبهانی با رویکردی به نظریۀ آدلر میپردازد. سؤال اصلی تحقیق حاضر این است که آیا سبک زندگی فروغ و سیمین با مؤلفه های آدلر مطابقت دارد و آیا آنها توانسته اند به سبک زندگی خاص خود دست یابند؟

روش مطالعه: این جستار به شیوۀ توصیفی-تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای انجام شده است.

یافته ها: با بررسی مهمترین مؤلفه های سازندۀ سبک زندگی از جمله تعاملهای اجتماعی، احساس حقارت (کهتری)، خاطرات قدیمی و رؤیاها در نظریۀ آدلر، و تطبیق آن با اشعار فروغ و سیمین، به این نتیجه رسیدیم که سبک زندگی فروغ و سیمین، تقریباً با تمامی مؤلفه های آدلر مطابقت دارد و ایشان بعنوان زنانی نواندیش و مدرنیته گرا توانسته اند به سبک زندگی خاص خود دست یابند.

نتیجه گیری: سیمین در مقایسه با فروغ، در شعر خود دغدغه های اجتماعی بیشتری را مطرح کرده و بیشتر با مردم و مشکلات آنها سروکار دارد. تیپ شخصیتی سیمین غالباً سودمند اجتماعی است، در حالیکه فروغ از هریک از تیپهای چهارگانه، نمودی در خود ارائه میدهد. درواقع منِ فردی در کلام فروغ و منِ اجتماعی در شعر سیمین بارزتر است. همچنین عناصر و مؤلفه های مذهبی در شعر سیمین پررنگتر است.

کلمات کلیدی
سبک زندگی , شعر , فروغ فرخزاد , سیمین بهبهانی , آلفرد آدلر

• آدلر و آدلر نگری، دادستان، پریرخ. (1376) مجلۀ روانشناسی. (4) 1، صص303 – 329.
• تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، گیدنز، آنتونی. (1388). ترجمۀ ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
• تحلیلهای روان شناختی در هنر و ادبیات، صنعتی، محمد. (1380). تهران: نشر مرکز.
• جریانهای شعر معاصر فارسی‌، حسین پور جافی، علی (1384) تهران: امیرکبیر‌.
• دویده ایم و هنوز میدویم، بهبهانی، سیمین (1366) دنیای سخن، شمارۀ 13، صص 10-13.
• دیوان اشعار، بهبهانی، سیمین (1393) تهران: نگاه.
• دین و سبک زندگی، مهدوی کنی، سعید. (1387). تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
• روانشناسی فردی، آدلر، آلفرد. (1391). ترجمۀ حسن زمانی و مهین بهرامی. تهران: پیشگام.
• سه تار شکسته، بهبهانی، سیمین (1330) تهران: علمی.
• شعر زمان ما. فروغ فرخزاد، حقوقی، محمد. (1373). چاپ چهارم، تهران: نگاه.
• فروغ جاودانه، جعفری، عبدالرضا. (1378). مجموعه شعرها و نوشته ها و گفتگوهای فروغ فرخزاد. تهران: تنویر.
• مجموعه اشعار، فرخزاد، فروغ. (1383). تهران: میترا.
• مصرف و سبک زندگی، فاضلی، محمد. (1382). قم: صبح صادق.
• نظریه های شخصیت، شولتز، دوان؛ شولتز، سیدنی الن. (1998). ترجمۀ یحیی سید محمدی. تهران: هما.
• Felman, Sh. Shana (ed). (1977). Literature and Psychoanalysis. The question of Reading otherwise Baltimore and London the John Hopkins university press.