ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 1، فروردین 99 ، شماره پی در پی 47

برخی از آداب صوفیان بر مبنای کتاب اورادالاحباب و فصوص الاآداب و تفاوتها و شباهتهای آن با آثار پیشین

صفحه (165 - 181)
زهرا قلعه دره ، سعید خیرخواه برزکی (نویسنده مسئول)، عبدالرضا مدرس زاده
تاریخ دریافت مقاله : زمستان 97
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : زمستان 97

چکیده

آثاری که در حوزۀ آداب و رسوم صوفیه نگارش یافته اند، نمایانگر فرهنگ آن دوره و نیز تفکر نویسندۀ آنست. «اورادالاحباب و فصوص الآداب» نوشتۀ ابوالمفاخر یحیی باخرزی به زبان فارسی و از مهمترین کتب تصوّف قرن هشتم، در زمینۀ سیر و سلوک باطنی صوفیان است. باخرزی آگاهی اهل سلوک از حقیقت و ماهیّت تصوف را از دلایل تألیف این اثر میداند و در پی آنست که دستورالعمل جامع و کاملی از آداب صوفیه ارائه دهد. منابعی از جمله رسالۀ قشیریه، کشف المحجوب، آداب المریدین، عوارف المعارف و قوت القلوب، سرچشمۀ الهام نویسنده برای نگاشتن این کتاب، بوده اند. فصوص الآداب، بخش دوم این اثر، دارای چهل فصّ و شامل مباحث مفصلی دربارۀ آداب و رسوم صوفیه از جمله عقاید و اخلاق، لباس و سماع، صحبت و شرایط شیخ و مرید، آداب خدّام، آداب سفر، آداب خلوت و اربعین و ریاضت و مجاهده میباشد. در این پژوهش سه ادب «صحبت، خلوت و سماع» از میان آدابی که در اورادالاحباب مفصل آمده اند، همچنین آثاری که در قرون پیشین، بهمین سبک نگارش یافتند، مطالعه و مقایسه شدند تا وجوه شباهت و تفاوت این آثار به روش توصیفی تحلیلی بررسی گردند. and lt;-p and gt; and lt;-p and gt;

کلمات کلیدی
یحیی باخرزی , آداب تصوّف , آداب صحبت , آداب خلوت , آداب سماع , رسالۀ قشیریه , عوارف المعارف.

• قرآن کریم
• ارزش میراث صوفیه، زرین کوب، عبدالحسین (1378) تهران: انتشارات امیرکبیر.
• اورادالاحباب و فصوص الآداب، باخرزی، یحیی (1383) بکوشش ایرج افشار، انتشارات دانشگاه تهران.
• بحارالانوار، مجلسی، محمدباقر (1364) تهران: الاسلامیه.
• تاریخ ادبیات ایران، صفا، ذبیح الله (1373) ج3، تهران: انتشارات فردوس.
• دائره المعارف بزرگ اسلامی، شمس، محمدجواد (1367) جلد اول، تهران: انتشارات دائره المعارف بزرگ اسلامی.
• رسالۀ قشیریه، قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1391) ترجمۀ ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، تصحیح و تعلیقات: مهدی محبّتی، تهران: انتشارات هرمس.
• سرچشمۀ تصوف در ایران (تصوف ایران از نظر فلسفی)، نفیسی، سعید (1377) تهران: انتشارات فروغی.
• شرح تعرّف لمذهب التصوّف، مستملی بخاری، ابوابراهیم اسماعیل بن محمد (1366) با مقدمه، تصحیح و تحشیۀ محمد روشن، تهران: انتشارات اساطیر.
• عوارف المعارف، سهروردی، شهاب الدین عمر بن محمد (1386) به اهتمام قاسم انصاری، انتشارت علمی و فرهنگی.
• کشف المحجوب، هجویری، علی بن عثمان (1382) بتصحیح ژوکوفسکی، به اهتمام قاسم انصاری، تهران: انتشارت طهوری.
• فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، سجّادی، سیّد جعفر (1393) تهران: انتشارات طهوری.
• مرصادالعباد من المبدأ الی المعاد، نجم رازی، عبدالله بن محمد (1391) به اهتمام محمد امین ریاحی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
• مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، کاشانی، محمود بن علی عزّالدین (1389)تصحیح جلال الدین همایی، تهران: انتشارات زوّار.
• مقدمه ای بر مبانی عرفان و تصوف، سجّادی، ضیاءالدین (1384) تهران: انتشارات سمت.
• نامه‌های عین القضات، همدانی، عبدالله بن محمد عین القضات (1387) 3جلد، به اهتمام علینقی منزوی و عفیف عسیران، تهران: انتشارات اساطیر.