ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 16، شماره 11، بهمن 1402 ، شماره پی در پی 93

آسیب شناسی مقالات علمی-‌پژوهشی در حوزۀ مثنوی‌پژوهی از سال 1380 تا سال 1392

صفحه (105 - 118)
مقصود پاشائی پایدار ، فاطمه کوپا (نویسنده مسئول)، مصطفی گرجی ، احمد محمدی
تاریخ دریافت مقاله : بهمن 1401
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : اردیبهشت 1402

چکیده

مینه و هدف: یکی از معیارهای پیشرفت تولید علم در جوامع دانشگاهی، نوشتن مقالۀ علمی-پژوهشی است. انتشار مقالات علمی-پژوهشی در دوره معاصر، فرصتی مناسب برای به اشـتراک گذاشتن یافته های پژوهشگران و آگاهی مخاطبان از تازه ترین دستاوردهای علمی است. برغم رشد کمّی انتشار اینگونه مقالات در دهه اخیر، به ارزیابی و نقد آنهـا توجه کافی نشده است. در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی نیز یکی از زمینه های تحقیق و تفحص، بررسی متون بزرگان عرفان و تصوف مانند حافظ، سنایی، و مولوی است. در این میان مولوی از جمله اشخاصی است که دربارۀ آرا و افکارش، محققان زیادی قلمفرسایی کرده اند و دیدگاههای او را با توجه به آثارش نشان داده اند. از میان آثار مولوی، کتاب مثنوی معنوی او جایگاه ویژه ای در شناساندن افکار مولوی دارد و مقالات فراوانی دربارۀ مثنوی نوشته شده است. هدف این جستار، نقد و بررسی و آسیب شناسی این آثار با توجه به حجم زیاد آنها است.

روش مطالعه: در این مقاله 355 مقالۀ علمی-پژوهشی منتشرشده در مورد مثنوی، در نشریات مختلف دانشگاهی و غیردانشگاهی به زبان فارسی از سال 1380 تا 1392، با روش توصیفی-تحلیلی به دو صورت زمان چاپ و موضوع مقالات مورد نقد، بررسی و طبقه بندی قرار گرفته است و نقاط ضعف این مقالات از لحاظ ساختار بررسی شده است.

یافته ها: در بسیاری از این مقالات کاستیها و معایبی از قبیل ناهماهنگی عنوان با محتوا، نامتناسب بودن چکیدۀ مقاله، بیتوجهی و یا کم توجهی به پیشینۀ تحقیق، بکارگیری زبان نامناسب، توصیفی و سطحی بودن مقالات، عدم رویکرد به پژوهشهای تحلیلی، تکراری بودن موضوع، و تحمیل معنا به متن وجود دارد.

نتیجه گیری: از بررسی آسیبهای ذکرشده، این نتیجه حاصل میشود که علیرغم کمیت زیاد مقالات درباره مثنوی مولوی در بازۀ زمانی 1380 تا 1392، کیفیت این مقالات در وضع چندان مطلوبی نیست و از آنجا که پاره ای از این آسیبها گریبانگیر مقالات چاپ‌شده در مجلاّت دانشگاهی و علمی-پژوهشی نیز هست، امید است با اجرای رویکرد های اصلاحی و دقّت بیشتر مجلاّت در پذیرش و چاپ آثار، مقالات حوزه مثنوی از کیفیت بهتری برخوردار گردند.

کلمات کلیدی
مثنوی معنوی , مقالات علمی , طبقه بندی , آسیب شناسی مقالات

• عسکری، صادق (1389) «نقدی بر انتخاب موضوع و عنوان مقاله در مجلات علمی-پژوهشی زبان و ادبیات»، مجلۀ زبان و ادبیات عربی، بهار و تابستان، شمارۀ 2، صص 153-174.
• فتوحی، محمود (1396)، آیین نگارش و ویرایش مقاله علمی- پژوهشی، چاپ شانزدهم، تهران: سخن.