فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 9، شماره 2، تابستان 95 ، شماره پی در پی 32

شیوه های انعکاس سوررئالیسم در رمانهای معاصر و تفاوتها و شباهتهای آنها با مبانی غربیش

صفحه (243 - 261)
دکتر محسن ذوالفقاری ، دکتر جلیل مشیدی ، نادر یوسفی (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : فروردین 1394
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : شهریور 1395

چکیده
سوررئالیسم عنوان یک جنبش فرهنگی است که در اواسط دهۀ ۱۹۲۰ در دو حوزۀ هنرهای تجسمی و ادبیات اتفاق افتاد. پدیدآورندگان این مکتب برای بیان اهداف خود در آثارشان از عناصر فرا واقعی بهره میبردند. هدف اصلی سوررئالیسم رهایی و آزادی کامل ذهن است. این مکتب به ادبیات و هنرهای ملل دیگر از جمله ایران نیز راه یافت و بر آنها تأثیر گذاشت. برخی از اشعار و رمانهای معاصر فارسی به لحاظ عناصر و اجزاء و کلیت فضا به آثار سوررئالیستی بسیار نزدیک میشوند. بوف کور صادق هدایت، شازده احتجاب هوشنگ گلشیری و سمفونی مردگان عباس معروفی با لحاظ تفاوت در بهره مندی از شاخصه های سوررئالیستی، تحت تأثیر تفکر سورئالیستی بوده اند. رؤیا، جنون، نگارش خودکار، لحظۀ روانی، عشق و امر شگفت و فراواقعی نمونه های معدودی از ویژگیهای ادبیات سورئالیستی هستند که در این رمانها به تصویر کشیده شده اند. نگارندگان در ابتدای این پژوهش نگاهی به سوررئالیسم و مقایسۀ آن با سوررئالیسم ایرانی داشته، سپس به تطبیق اصول این مکتب با این رمانها پرداخته است و در نهایت اثبات شده است که برخی از اصول سوررئالیسم در این رمانها وجود دارد. با این حال از ویژگیهای سبکی رمانهای فارسی به شمار نمی رود.

کلمات کلیدی
سوررئالیسم , رمان , بوف کور , شازده احتجاب , سمفونی مردگان